SKKN Phương pháp rèn kỹ năng nghe cho học sinh khối 4 Trường Tiểu học Lê Quý Đôn

 6. Học sinh luyện đọc các từ theo cặp hoặc nhóm (trong câu đối thoại hoặc trong cột từ).
Bước 7. Đại diện một số học sinh đọc lại trước lớp, cả lớp nghe và cho nhận xét.
*Lưu ý: Giáo viên nên sửa lỗi và yêu cầu phát âm lại các từ mà đa số học sinh phát âm chưa chuẩn. 
Giải pháp 2: Khắc phục khó khăn khi nghe
 Để đạt được mục tiêu có liên quan đến kĩ năng nghe người giáo viên đóng vai trò quan trọng: 
 Trước hết, giáo viên cần phải chuẩn bị tâm thế cho học sinh trước khi cho các em nghe. Giới thiệu chủ đề, ngữ cảnh, tình huống, nội dung có liên quan đến bài nghe: khai thác xem học sinh đã biết và chưa biết gì về nội dung sẽ nghe, gợi trí tò mò, tạo hứng thú về nội dung bài sắp nghe.
Cho học sinh đoán, nghĩ trước những điều sắp nghe trong một ngữ cảnh nhất định. Điều này lôi cuốn học sinh vào bài nghe và gây cho học sinh sự hứng thú vào bài học
 Giải thích một số từ và cấu trúc cần thiết: Tuy nhiên không cần giới thiệu hết từ mới, nên để học sinh đoán nghĩa của các từ trong ngữ cảnh. Nếu học sinh không hiểu đươc nghĩa của từ sau khi nghe, giáo viên sẽ giải nghĩa bằng định nghĩa hoặc cho ví dụ.
 Soạn ra các yêu cầu, nhiệm vụ và bài tập về nội dung nghe.
 Khi tiến hành các hoạt động nghe, việc dùng trực quan, tranh, hình ảnh minh họa kèm theo sự hỗ trợ rất tốt cho việc làm rõ ngữ cảnh, gợi ý nội dung sắp nghe. Tranh ảnh là phương tiện để kiểm tra mức độ nghe hiểu của học sinh. Nghe, xác định tranh có liên quan, sắp xếp theo thứ tự.
Tiến hành nghe theo ba giai đoạn: trước khi nghe, trong khi nghe và sau khi nghe. Chia quá trình nghe thành từng bước:
- Nghe ý chính, rồi trả lời câu hỏi hướng dẫn, so sánh dự đoán.
- Nghe chi tiết, hoàn thành bài tập, yêu cầu nghe.
- Nghe, kiểm tra đáp án với tốc độ bình thường, không ngừng.
Nếu học sinh nghe không rõ thì ở mỗi từ, cấu trúc quan trọng, giáo viên cho đĩa tạm ngừng và cho các em nghe lại.
 Khai thác sự khác nhau trong các câu trả lời của các cặp, các nhóm và so sánh kết quả, thảo luận sau khi nghe.
Đảm bảo chất lượng mẫu nghe tốt.
* Lưu ý rằng: Giáo viên không nên bắt ép cá nhân học sinh trả lời khi các em chưa sẵn sàng. Cần đảm bảo rằng một câu trả lời dù có đúng hay sai cần được kiểm tra bằng cách cho học sinh nghe lại đĩa CD. Liệt kê tất cả các câu trả lời của học sinh lên bảng, sau đó bật máy cho cả lớp nghe lại để chọn câu trả lời đúng.
Thậm chí, nếu tất cả học sinh đều trả lời đúng các câu hỏi thì giáo viên vẫn khuyến khích học sinh nghe lần nữa toàn bài để các em tự kiểm tra lại các câu trả lời của mình. 
Giải pháp 3: Tổ chức trò chơi luyện nghe 
Trò chơi trong giờ học không những giúp các em lĩnh hội kiến thức, từ ngữ mà còn giúp các em cũng cố và khắc sâu kiến thức hơn nữa. Thông qua các trò chơi, các em sẽ vận dụng ngôn ngữ vào giao tiếp một cách dễ dàng, tạo cho các em niềm say mê, hứng thú trong học tập. Khi chúng ta đưa ra được các trò chơi trong giờ học tiếng Anh một cách thường xuyên, khoa học thì chắc chắn giờ học môn tiếng anh sẽ này càng hiệu quả, tạo môi trường giao tiếp trong học sinh, giúp các em mạnh dạn hơn trong giao tiếp. Điều này góp phần giáo dục kỷ năng sống, kỹ năng giao tiếp cho học sinh ngay từ trường tiểu học, các em có thể tự tin hơn giao tiếp trong cuộc sống và ngoài xã hội.
Ngoài ra, ta có thể áp dụng trong các chương trình ngoại khóa, câu lạc bộ tiếng Anh, hoặc khuyến khích học sinh luyện tập theo nhóm. Các trò chơi cũng rèn luyện cho các em khả năng phán đoán, sáng tạo, rèn luyện sự phản xạ nhanh nhạy, dứt khoát, tính tự tin, tạo không khí vui tươi, thân mật. Thực tế cho thấy với các lớp giáo viên tổ chức trò chơi tiếng Anh thì học sinh rất hứng thú khi đến giờ học, hiểu bài sâu hơn và tự nhiên hơn, bớt đi những rụt rè vốn có. Với một số lớp, giáo viên không đưa trò chơi vào trong các giờ học thì học sinh có thể sẽ ngại nói, kiến thức không sâu, e ngại khi đến giờ học, không thật sự hứng thú về môn học. Tuy nhiên, để trò chơi phát huy hiệu quả, giáo viên cần có sự chuẩn bị kỹ càng và sắp xếp thời gian linh hoạt, đồng thời chọn trò chơi phù hợp với nội dung bài học. Giáo viên cũng cần chuẩn bị chu đáo về phương tiện, dụng cụ cần thiết. Trong quá trình tổ chức trò chơi phải đi từ dễ đến khó, không nên thực hiện ngược điều đó. Khi phạt học sinh bị thua nên có hình phạt nhẹ nhàng, tế nhị, động viên học sinh cố gắng hơn lần sau. Khi chơi cũng không nên thiên vị hoặc phân biệt giới tính, hoặc cố tình bắt phạt em nào. Trong khi thực hiện trò chơi tiếng Anh, sự ồn ào trong lớp học là khó tránh khỏi điều này sẽ dễ làm ảnh hưởng tới các lớp học khác, vì vậy giáo viên phải thực sự là người chủ trò năng động, giải quyết mọi tình huống bất ngờ có thể xảy ra thì mới thực hiện được trò chơi một cách hiệu quả.
*Ví dụ:
Trò chơi thứ nhất: Truyền tin. Lớp có 6 nhóm xếp thành 6 hàng, giáo viên làm 6 phiếu trên mỗi phiếu ghi một câu. Sau đó trao phiếu cho 1 học sinh đầu hàng. Học sinh này có nhiệm vụ nói thầm rồi nói vào tai người kế bên điều mình đọc được. Cứ thế, người này nối tiếp người kia nói vào tai nhau cho đến người cuối dãy. Người cuối dãy có nhiệm vụ nói lớn câu hay đoạn mình nghe được và học sinh đầu dãy sẽ xác định đúng hay không. 
Trò chơi thứ hai: Tìm bạn giao tiếp. Giáo viên chuẩn bị một số câu hỏi và câu trả lời trên giấy, ghép câu trả lời với câu hỏi bằng cách cho chúng những con số: ví dụ câu hỏi 1 tương ứng với câu trả lời 5. Học sinh tự tìm câu trả lời bằng cách tìm ra bạn của mình tương ứng với câu trả phù hợp, cặp nào nhận ra nhau đầu tiên sẽ thắng. 
Trò chơi thứ ba: Giúp bạn học tốt. Mỗi học sinh trong lớp sưu tầm hoặc tự đặt ra một câu (có thể có thông tin bị sai) mỗi thành viên của lớp sẽ lắng nghe bạn đọc câu của mình rồi tìm cách xác định câu đúng hay sai và sửa lỗi. Giáo viên nên gọi một học sinh bất kỳ trong lớp giao nhiệm vụ để mọi thành viên của trong lớp phải lắng nghe bạn đọc. 
Giải pháp 4: Phát triển kỹ năng nghe cho học sinh kết hợp với kỹ năng nói
Kỹ năng nói sẽ bổ trợ cho kỹ năng nghe vì vậy giáo viên thường xuyên tạo cơ hội để các em học sinh trong lớp được luyện nói nhiều để học sinh luyện kỹ năng nghe. Bởi vì khi luyện nói, học sinh sẽ nhớ được các từ vựng, các câu mà các em thường xuyên tiếp xúc, chính vì thế học sinh sẽ phát triển được kỹ năng nghe. Hơn thế nữa, trong khi nghe, nếu gặp những câu dài, khó nghe thì yêu cầu mình chỉ cần dừng lại ở mức độ nghe hiểu và cảm nhận ý nghĩa chính của câu nói, không cần phải nghe rõ toàn bộ các từ trong câu. 
Phát huy phương pháp thảo luận nhóm. Học nhóm có sự hướng dẫn của giáo viên là cách dạy mới, phương pháp học nhóm sẽ phát huy tính tích cực chủ động của học sinh. Các em được phân nhóm nhỏ từ 3 đến 5 em cùng thảo luận một vấn đề trong việc học môn tiếng Anh, học sinh tự do trao đổi chủ đề mà giáo viên vừa đưa ra. Kết thúc thảo luận các em trình bày lại bằng tiếng Anh kết quả của nhóm. 
Ví dụ: Giáo viên đưa ra chủ đề, các nhóm thi nhau viết về các từ tiếng Anh với chủ đề nghề nghiệp, thức ăn, nước uống, chỉ đồ dùng trong lớp học, hay các bộ phận trên cơ thể người, các con vật em yêu thích bằng tiếng Anh. Các nhóm thi nhau xem ai viết được nhiều hơn và cho các nhóm đọc to kết quả của mình. Sau đó các nhóm lắng nghe và nhân xét cách đọc của nhóm vừa trình bày. Giáo viên chỉ là người khuyến khích sự tham gia của trẻ và chỉnh những thiếu sót của các em không nên nhận xét đúng sai rõ ràng. Trong quá trình thảo luận nhóm giáo viên tránh việc chê trẻ trước nhóm bạn, làm trẻ xấu hổ và lần sau ngại tham gia. Nên cho trẻ biết là cần phải chỉnh sữa thế nào để việc nghe tốt hơn, giúp trẻ tự tin vào khả năng của chính mình và tự tin khi học. Giúp trẻ tự tin là đã giúp trẻ học tốt thêm 50% việc học môn tiếng Anh.
Tổ chức cho học sinh tham gia hội thoại hàng ngày. Khi đọc to cho học sinh nghe cần khuyến khích các em: Đoán xem sự việc sẽ xảy ra trong câu chuyện sắp nghe, nghe và cho ý kiến về câu chuyện nghe được, liên hệ câu chuyện nghe được với kinh nghiệm cá nhân.
Củng cố, tăng cường khả năng nghe và nói của học sinh thông qua sự việc diễn ra hàng ngày. Giáo viên cần tận dụng mọi cơ hội cho học sinh luyện tập nghe kết hợp với nói và làm theo sự hướng dẫn của giáo viên. 
Giải pháp 5: Sử dụng âm nhạc trong dạy nghe
Bài hát đặc biệt quan trọng và nhịp điệu bài hát giúp học sinh dễ ghi nhớ từ. Trong các bài học thường có phần Let’s chant; Let’s sing hay Fun time, giáo viên nên cho học sinh nghe các bài hát này vừa thay đổi không khí vừa giúp các em luyện nghe, ghi nhớ từ vựng.
Việc dạy trẻ hát và nghe các bài hát tiếng Anh là cách để rèn luyện kỹ năng nghe cho học sinh rất tốt. Lồng ghép các bài hát tiếng Anh vào trong những tiết dạy nghe là rất thiết thực. Việc giúp trẻ nghe tốt tiếng Anh như đã nói ở trên là cần sự kết hợp giữa thầy cô và học trò, giữa gia đình và nhà trường và rất cần sự giúp đỡ của các vị lãnh đạo trong việc mạnh dạn đổi mới phương pháp dạy trong bộ môn tiếng Anh.
Ví dụ: Thông qua bài hát Wake up học sinh vừa hát vừa hành động nên các em nghe và thuộc các từ vựng hoạt động hàng ngày rất nhanh. Bài hát ABC song giúp các em nhớ được bảng chữ cái một cách tự nhiên. Bài hát Rain rain go away ngoài ghi nhớ từ vựng các em còn rèn luyện mẫu câu hay bài hát What color is the sky? bổ trợ cho các em nghe nói về màu sắc,... 
Mặt khác, cho các em xem các bộ phim hoạt hình Tiếng Anh cũng là một cách luyện nghe thú vị và hiệu quả, bởi ngôn ngữ trong phim đa dạng cùng với hình ảnh sinh động giúp các em hứng thú hơn.
Chants cải thiện việc phát âm,ngữ điệu. Giúp học sinh tự tin và năng động khi tham gia họat động học tập và thành thạo về nhịp điệu của ngôn ngữ khi nói tiếng Anh. Từ cấp độ cơ bản, cấu trúc cơ bản đơn giản,cấu trúc câu đơn giản và mở rộng về vốn từ.
Tất cả các bài chants đa số thể hiện các âm tiết mạnh. Nó giúp học sinh giữ được nhịp và nhấn mạnh tự nhiên. 
c. Mối quan hệ giữa giải pháp và biện pháp
Tùy theo mỗi bài học mà chúng ta áp dụng phương pháp dạy học khác nhau. Về cơ bản trong quá trình luyện nói phải tuân thủ theo các qui trình sau: 
* Chuẩn bị nghe (Pre-listening) 
Giáo viên giới thiệu ngữ liệu mới, ngữ pháp mới. Ở hoạt động này học sinh nghe hoặc viết, giáo viên giới thiệu mẫu câu. Hoạt động nói của học sinh chủ yếu là trả lời câu hỏi. 
Hoạt động này học sinh được luyện nói nhiều hơn giáo viên. Phần này học sinh luyện tập theo nhóm, cá nhân dưới sự điều khiển của giáo viên và học sinh thấy tự tin hào hứng khi nói tạo cơ hội cho các em phát triển kỹ năng nghe nói.
Giáo viên yêu cầu học sinh luyện nói mẫu câu mới mà các em vừa được học với những ngôn ngữ riêng của mình không cần sự hỗ trợ của giáo viên. 
Những hoạt động của phần này thường là trò chơi, đóng vai. Phần này các em có thể sử dụng thêm những ngữ pháp hoặc vốn từ vựng mà các em biết nhằm nâng cao kỹ năng nghe nói cho các em. Giáo viên hỗ trợ khi học sinh cần. 
d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm vi và hiệu quả ứng dụng
Năm học 2019 - 2020 sau một kì hướng dẫn học sinh rèn luyện kỹ năng nghe, các em đã có sự tiến bộ hơn nhiều. Hầu hết học sinh đã có ý thức trong quá trình nghe nên khi giao tiếp các em rất hào hứng nói. Nhờ hiểu rõ được mức độ quan trọng của việc nghe tốt đối với bậc học lớp học của mình. Vì thế mà các em đã tự tin phấn khởi thi đua nhau học tập, hăng say phát biểu, cụ thể không khí giờ học sôi nổi tạo động lực thúc đẩy cho học sinh ham mê học tập. Đây chính là thành công bước đầu từ thành công đó đã động viên khích lệ cá nhân tôi tiếp tục duy trì phát huy hơn nữa trong những năm học tiếp theo để nâng cao chất lượng học sinh của mình. 
Trong quá trình truyền đạt kiến thức cho học sinh tôi đã tích cực áp dụng phương pháp thực hành nghe nói như trên, tôi thấy kết quả học tập của học sinh có nhiều tiến bộ, lớp học sôi nổi, các em thích thú giờ học ngoại ngữ hơn. Giờ nào, tiết nào tôi cũng động viên được hầu hết các học sinh trong lớp tham gia các hoạt động. Những lớp tôi dạy theo phương pháp này đều có kết quả tốt, đều là những lớp có kết quả cao. Bản thân tôi cũng nắm chắc được điểm mạnh, điểm yếu của từng học sinh, rút ra được những vấn đề cần bổ sung cho các bài sau, bổ sung trong giáo trình giáo án của mình. Kết quả thi học kì I của học sinh lớp 4A4 năm học 2019 - 2020 cụ thể như sau:
Tổng số học sinh thi học kì I là 27 em
Xếp Loại
Tổng Số
Tỉ Lệ %
HTT
12
44,4 %
HT
14
51,9 %
CHT
1
3,7 %

III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
Khi rèn kỹ năng nghe cho học sinh, giúp các em mạnh dạn khi giao tiếp thì ngoài các biện pháp đã nêu trên, người giáo viên cần phải có lòng say mê nhiệt tình, tận tâm với nghề, hết lòng yêu thương học sinh, có trách nhiệm với lớp với trường, chịu khó tìm hiểu, nắm bắt được những điểm mạnh, điểm yếu của học sinh để từng bước điều chỉnh hoạt động dạy của mình phù hợp với lớp và từng đối tượng học sinh nhằm đem lại kết quả mình đang làm thật tốt.
Ngoài những điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học thì người giáo viên phải cần vận dụng các biện pháp, các phương pháp phương tiện dạy học một các linh hoạt sao cho phù hợp với tình hình cụ thể của từng học sinh, lớp, trường.
Bản thân tôi nghĩ rằng việc Bộ giáo dục đưa môn tiếng Anh vào dạy cho học sinh ngay từ bậc tiểu học (thay vì bậc THCS) chính là để hướng tới việc đất nước chúng ta sẽ có những thế hệ học sinh có thể nói tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai của mình, dùng tiếng anh để giao tiếp với bạn bè quốc tế, giao lưu, hội nhập cũng như tiếp thu những nguồn tri thức trên thế giới để đất nước chúng ta giàu mạnh hơn.
 Là một giáo viên dạy bộ môn tiếng Anh, tôi sẽ cố gắng giảng dạy thật tốt cho học sinh của mình cũng như luôn tìm tòi, học hỏi những cách giảng dạy hay để giúp các em học sinh tự tin khi giao tiếp, kết thúc chương trình tiếng Anh tiểu học các em có thể giao tiếp về những vấn đề đơn giản trong cuộc sống hằng ngày. 
2. Kiến nghị
Để học sinh có thể nghe tốt, giao tiếp tốt trong quá trình học tôi đề nghị nhà trường có thể tổ chức các cuộc thi giao lưu “Chúng em nói tiếng Anh” theo các khối lớp đế các em học sinh có cơ hội giao lưu và thực hành nói với các đối tượng khác nhau, tạo cho học sinh nhiều động lực và hứng thú trong quá trình học.
Phòng giáo dục và đào tạo tổ chức các cuộc thi học sinh nói tiếng anh thường xuyên, phổ biến những sáng kiến để dạy tốt môn tiếng Anh tiểu học để mang lại hiệu quả cao nhất trong công tác học tập và giảng dạy.
Trên đây là toàn bộ những kinh nghiệm của đề tài “Phương pháp rèn kỹ năng nghe cho học sinh khối 4 trường Tiểu học Lê Quý Đôn”. Tôi mạnh dạn đưa ra với mong muốn nhận được sự đóng góp ý kiến từ đồng nghiệp để tôi rút ra kinh nghiệm và hoàn thiện nghiên cứu của mình. 
Tôi xin chân thành cảm ơn.
 Bình Tân, ngày 19 tháng 02 năm 2020
 Xác nhận của BGH
 Người thực hiện
 Phạm Thị Phúc

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tên tài liệu
Nhà xuất bản
Tác giả
Sách Tiếng anh lớp 3, 4, 5
Nhà xuất bản Giáo dục
Hoàng Văn Vân
Sách giáo viên Tiếng anh 3, 4, 5
Nhà xuất bản Giáo dục
Hoàng Văn Vân
English Grammar for Primary SchoolChildren
Nhà xuất bản phụ nữ
Nguyễn Quốc Hùng
English Grammar Tests for Primary SchoolChildren
Nhà xuất bản phụ nữ
Nguyễn Quốc Hùng