SKKN Một số phương pháp dạy nghe hiểu có hiệu quả cho học sinh Lớp 8 ở Trường THCS Khương Đình

.......
Feedback students’ prediction 
2. While- listening
- Mục đích của các hoạt động trong giai đoạn này là giúp cho học sinh thực hành kỹ năng nghe tức là qua lời nói rút ra được thông tin cần truyền đạt.
- Cho học sinh nghe và làm bài tập, nếu phần trước cho học sinh đoán nội dung nghe thì ở phần này cho học sinh đối chiếu điều đã nghe với điều đã đoán.
- Đối với bài nghe khó giáo viên có thể chia quá trình nghe thành bài tập nghe từ dễ đến khó.
- Đối với bài nghe dài có thể đơn giản hóa bài nghe thành các dạng bài tập phù hợp trình độ học sinh.
- Một số hình thức thể hiện trong giai đoạn này
+ Defining True-False
+ Checking the correct answer
+ Matching
+ Filling in the gap/ chart
+ Answering comprehension questions
+ Multiple choices
+ Identifying mistakes
+ Listening and drawing
Ví dụ: Unit 5 - Study habits
While- listening
1. Listening
? Listen to the tape and check your prediction
Feed back? Work in groups and write the answers on the poster
Hang the poster on the board and correct.
Answer keys
1. 87 days present
2. 5 days absent
3. Participation: S
4. Listening: C
5. Speaking: A
6. Reading: A
7. Writing: B
2. Comprehension questions
? Listen to the dialogue again and give the short answer for the questions
a. Why did Nga miss five days of school?
b. How can she improve her listening skill?
Answer keys:
a. due to sickness
b. watch English TV and listen to English programs
3. Post- listening
Mục đích của các hoạt động sau khi nghe:
- Kiểm tra xem học sinh có hiểu những thông tin được nghe theo yêu cầu hay không và có hoàn thành được các hoạt động trong giai đoạn “While- listening” hay không.
- Tìm ra nguyên nhân học sinh không nghe được hoặc không hiểu được một số phần nào đó trong bài tập nghe.
- Giúp học sinh có cơ hội đánh giá thái độ biểu cảm người thể hiện hội thoại qua ngữ điệu giao tiếp.
- Dùng bài tập mở rộng theo chủ đề bài nghe và kĩ năng bổ trợ để luyện nghe
+ Một số thủ thuật trong giai đoạn này
- Cho đáp án và thông tin phản hồi.
- Cho học sinh nhắc lại một số điều/ câu đã nghe. Feedback (While listening).
- Tổ chức cho học sinh nói về bản thân hay về bạn bằng cách dựa vào một vài thông tin trong bài nghe.
- Cho học sinh nêu vài nhận xét về kết quả nghe của nhóm.
- Cho học sinh đóng vai thể hiện lại cuộc hội thoại đã nghe.
- Dùng bài tập mở rộng để học sinh có thêm thông tin của bài nghe.
Tuỳ theo từng tiết cụ thể mà giáo viên có thể sử dụng một trong những hoạt động trên.
Ví dụ: Unit 5 - Study habits
Post-listening
Write it up
Transformation (writing)
? Bases on the following passage, write another passage about your study.
Nga has worked very hard this year and her grades are very good. She missed 5 days of school due to sickness. Her participation and cooperation are satisfactory. Her speaking and reading are excellent and her writing is good but her listening skill is not very good.
Feed back
Và tùy theo đặc điểm của từng bài giáo viên có thể tiến hành thực hiện quy trình 3 bước luyện nghe hiểu cho học sinh, đặc biệt là bước thứ nhất sao cho có thể giúp các em hình thành và phát triển hứng thú khả năng tập trung, biết sử dụng thông tin suy đoán điều sẽ nghe. Nhờ vậy, học sinh sẽ chủ động và tự tin hơn khi nghe.
Yêu cầu trong tiết dạy nghe cần: 
+ Đảm bảo chất lượng mẫu nghe
+ Bằng đài có chất lượng tốt
+ Giáo viên đọc với tốc độ trung bình, phát âm chuẩn xác
II/ Kết hợp luyện nghe vào các nhóm kĩ thuật khác
1. Nhóm kỹ thuật luyện tập cơ sở
1.1. Luyện nề nếp tập trung chú ý khi nghe
Đây là những thủ thuật có ý nghĩa tiền đề trong việc hình thành cho học sinh khả năng nghe tiếng Anh.
Cho học sinh nghe từ câu hay đoạn, bài và giáo viên gọi cá nhân học sinh lặp lại. Tập cho học sinh có ý thức và thói quen lắng nghe bạn. Một cách giúp học sinh tập trung chú ý nghe bạn nói đó là giáo viên thường xuyên đặt ra những câu hỏi yêu cầu học sinh phải sử dụng lại những thông tin từ điều bạn mình đã nói để trả lời:
Ví dụ: học sinh A nói: “My house is in the countryside. It is not big but very nice”. Sau khi bạn A nói xong, tôi gọi bất kì học sinh nào trả lời câu hỏi: Where does A live? How is his house?
Mỗi tuần một lần cho học sinh chơi một trò chơi tập trung nghe.
Ví dụ: 
Trò chơi thứ nhất: Truyền tin
Lớp có 12 dãy bàn, giáo viên làm 12 phiếu, trên mỗi phiếu ghi một câu. Sau đó trao phiếu cho 1 học sinh đầu dãy. Học sinh này có nhiệm vụ nói thầm với học sinh bên cạnh điều mình đọc được. Cứ thế, học sinh này nối tiếp học sinh kia truyền tin cho đến học sinh cuối dãy. Học sinh cuối dãy có nhiệm vụ nói lại câu hay đoạn mình nghe được trước lớp, và học sinh đầu dãy sẽ xác định đúng hay không so với nội dung đã ghi trên phiếu.
Trò chơi thứ hai: Tìm bạn giao tiếp
Giáo viên chuẩn bị một số câu hỏi và câu trả lời trên giấy, ghép câu trả lời với câu hỏi bằng cách cho chúng những con số: thí dụ câu hỏi 1 tương ứng với câu trả lời 5. Học sinh tự tìm câu trả lời bằng cách tìm ra bạn của mình tương ứng với câu trả phù hợp, cặp nào nhận ra nhau đầu tiên sẽ thắng.
Trò chơi thứ ba: Giúp bạn học tốt
Mỗi học sinh trong lớp tự đặt một câu, các thành viên còn lại sẽ lắng nghe bạn đọc câu của mình rồi xác định câu đúng hay sai và sửa câu nếu cần. Giáo viên nên cho học sinh bốc thăm nhiệm vụ để mọi thành viên của trong lớp phải lắng nghe bạn đọc.
Trò chơi thứ tư: Thi nghe truyện trả lời nhanh “Ai ở đâu? Ai làm gì?”
Ví dụ: Giáo viên giới thiệu: This person is very famous in Viet Nam. He was born in 1890 in Kim Lien - Nghe An and died in 1969. “Who is he?”
1.2. Luyện nghe trọng âm của từ và trọng âm của câu.
Người Anh khi nghe một từ có nhiều âm tiết họ chú ý trọng âm của từ đó. Ví dụ: với từ Sensible; Sén-si-ble thì họ nghe chủ yếu trọng âm “sen” chứ không phải tất cả 3 âm tiết. Khi nghe một từ nhiều âm tiết, ta nên luyện tập nghe trọng âm của từ đó.
Khi nghe một câu dài hoặc khó, chú ý nghe những trọng âm trong câu rồi phối hợp các trọng âm ấy lại để đoán nghĩa của cả câu.
Ví dụ khi nghe câu: Mai bought the material and made the dress for me
Chú ý nghe các từ trọng âm (từ in đậm) rồi đoán ý nghĩa của câu nói ấy. Như vậy với kỹ thuật này tôi luyện cho học sinh vừa nghe vừa đoán nghĩa bằng cách nắm bắt trọng âm. Việc luyện nghe trọng âm từ hay câu cần được thực hiện không chỉ trong các bài tập nghe mà trong nhiều khâu hoạt động khác nhau của dạy học tiếng Anh: luyện đọc từ mới; giới thiệu cấu trúc ngữ pháp mới; hoặc thực hiện hoạt động Before you read, listen and read hoặc read ở mỗi đơn vị bài học.
1.3. Luyện nghe và nhận diện các cặp âm dễ lẫn, các âm khó phát âm chuẩn và cách nối âm trong lúc nói của người bản xứ .
Trên thực tế, nhiều học sinh tiếp nhận một giọng nói tiếng Anh thường không chuẩn hoặc chứa nhiều âm không thực giống với cách phát âm của người bản xứ. Đây cũng là một trở ngại đối với học sinh khi nghe người bản xứ nói. Như vậy cần rèn luyện cho học sinh có ý thức nhận diện ra các âm khó phát âm chuẩn, hay các âm dễ lẫn cũng như cách nối âm trong lúc nói của người bản xứ.Tương tự như việc thực hiện kỹ thuật “b”, việc luyện nghe này cần được thực hiện lồng ghép và thường xuyên trong lúc luyện đọc từ mới, giới thiệu các cấu trúc ngữ pháp mới, hoặc thực hiện hoạt động Listen and read hoặc read ở mỗi đơn vị bài học. Ngoài ra, giáo viên có thể thực hiện một số trò chơi để giúp các em vừa thư giãn, vừa củng cố kĩ năng nhận diện âm và cách nối âm cụ thể gần gũi hơn với âm bản xứ.
2. Nhóm kỹ thuật luyện tập trọng tâm
Đây là những biện pháp giúp học sinh luyện tập các kỹ năng nghe hiểu một bài hội thoại hay một bài đọc trong sách giáo khoa. Có hai biện pháp chính:
2.1. Kết hợp phần Listen and read hoặc read
Giáo viên tạo thêm cơ hội luyện nghe cho học sinh bằng cách tận dụng khai thác ngữ liệu trong các phần này và thiết kế nhiều hình thức bài tập luyện nghe. Phần listen and read là một bài hội thoại nhằm giới thiệu nội dung chủ điểm và từ vựng, cấu trúc ngữ pháp mới. Mặc dù giới thiệu ngữ liệu mới, phần listen and read bao giờ cũng bao hàm những ngữ liệu mà học sinh đã học. Vì vậy có thể khai thác phần nào đó trong khâu này để luyện kỹ năng nghe.
- Cách thức tiến hành:
Trước khi cho học sinh nghe, yêu cầu học sinh không dùng sách giáo khoa.
Giáo viên tạo tình huống / ngữ cảnh bằng cách sử dụng hoặc môi trường vật chất xung quanh, hoặc những tình huống thật trên lớp, hoặc thực tế đời sống gia đình, bạn bè của học sinh, hoặc các chuyện có thật, các hiện tượng thực tế, phổ biến hoặc bản đồ, bản tin trên báo chí. Ngoài ra, giáo viên có thể lập tình huống và ngữ cảnh với sự hổ trợ của giáo cụ trực quan và ngữ liệu học sinh đã học có liên quan đến nội dung bài sẽ nghe. Bước này nhằm giúp học sinh hứng thú và nhận ra hướng chủ đề của bài nghe.
Ví dụ: Unit 2 - Lesson 1: Listen and read
Set the scene:
“Hoa and Nga are talking on the phone. They are talking about going to see a movie” Listen to the dialogue and answer the following questions.
1. Who made the call?
2. Who arranged the meeting place?
Yêu cầu học sinh nghe và trả lời câu hỏi. Tổ chức cho học sinh thi đua và tuyên dương kết quả học sinh đạt được theo nhóm/ tổ. Cho học sinh mở sách rồi vừa nghe lại vừa đọc bài hội thoại, chú ý phát hiện từ vựng mới cũng như cấu trúc mới và trọng âm của chúng.
2.2. Tổ chức cho học sinh luyện nghe một cách chủ động và sáng tạo qua các bài tập nghe trong sách giáo khoa
Các bài nghe ở lớp 6, 7 hầu hết có tranh kèm theo. Đến lớp 8 lượng tranh giảm dần và có nhiều bài không có tranh. Tuỳ theo đặc điểm của từng bài, giáo viên có thể tiến hành thực hiện quy trình ba bước luyện nghe hiểu cho học sinh, đặc biệt là bước thứ nhất sao cho có thể giúp các em hình thành và phát triển hứng thú, khả năng tập trung vào những trọng tâm cần nghe và biết sử dụng các thông tin từ chính các câu hỏi hay tranh ảnh, biểu đồ trong bài tập nghe để suy đoán điều đang nghe. Nhờ vậy, học sinh chủ động và tự tin hơn khi nghe.
3. Nhóm kỹ thuật luyện tập mở rộng
Cung cấp thêm một số bài luyện tập mở rộng bằng cách chọn một số ngữ liệu với trình độ tương đương từ các tài liệu như: Language in focus, New interchange  làm bài kiểm tra ngắn hàng tuần, hàng tháng, sửa bài và đánh giá ngay tại lớp. Kết quả của các bài này cần cho học sinh lưu lại cùng kết quả học tập của mình theo trình tự thời gian để giúp học sinh dễ dàng nhận ra sự tiến bộ của bản thân, cũng như để giáo viên thuận tiện rong việc trao đổi với phụ huynh về việc học của con em họ.
Ví dụ: Kiểm tra 15 phút- kiểm tra kĩ năng nghe
Listen. You are going to listen to Hoa talking about her pen pal, Peter. Listen carefully and give short answers.
Example: 
Who is Peter? - Hoa’s pen pal.
1. How old is he?
........................................................................................................................
2. How long has he lived in London?
........................................................................................................................
3. What does he like doing in his free time?
........................................................................................................................
4. What is he going to do next summer?
........................................................................................................................
5. Is he going to visit Hanoi next summer?
........................................................................................................................
Tapescript: 
Peter is my pen pal. He is fifteen years old. He lives in a house in London. He has lived there for ten years. He is an excellent student. He always works hard at school and gets good marks. He loves learning Vietnamese in his free time. He often practices writing letters in Vietnamese. Sometimes helps me to correct my writing, and I help him to correct his spelling mistakes. Next summer, he is going to visit Ho Chi Minh City with his family. I’m expecting to see him.
Trong quá trình giảng dạy, tôi luôn tạo cơ hội để giúp các em luyện nghe và yêu cầu các em cần tăng cường nghe tiếng Anh nhiều (qua TV, đài, đĩa, internet) đặc biệt là nghe người bản xứ nói.
Bước 3: Kiểm tra kết quả (qua thực tế các tiết dạy, thăm dò ý kiến của học sinh và so sánh chất lượng của lớp)
Trong quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy sự căng thẳng, lo lắng của các em học sinh đa phần đã giảm rõ rệt, các em hứng thú hăng say luyện tập và kết quả tiếp thu bài của học sinh tốt hơn.
a. Kết quả đặt được: qua đợt kiểm tra học kì I năm học 2014-2015
Lớp
Sĩ số
Tốt
Khá
TB
Yếu
Kém
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
8A1
50
30
60
15
30
5
10




b. So sánh
So với kết quả khảo sát đầu năm tôi thấy
Chất lượng tốt, khá tăng lên: 20%
Số học sinh trung bình giảm: 14%
3. Hầu hết các em đều làm tốt phần nghe trong bài kiểm tra định kỳ
PHẦN III – KẾT LUẬN
1. KÕt qu¶ nghiªn cøu.
Trªn ®©y lµ một số ph­¬ng ph¸p d¹y nghe có hiệu quả mµ t«i ®· ¸p dông gi¶ng d¹y cho ®èi t­îng häc sinh líp 8A1. KÕt qu¶ cho thấy, hiện tại khoảng 90% häc sinh líp ®· có thể nghe hiểu tốt với phạm vi chương trình tiếng Anh lớp 8 THCS .Con số này đầu năm học 2014-2015 là 70% 
2. Bµi häc kinh nghiÖm.
Giáo viên cần phát hiện ra nhưng thiếu sót cơ bản của học sinh để có hướng khắc phục; khuyến khích động viên các em luyện tập thêm kĩ năng nghe; quan tâm nhiều hơn đến đối tượng học sinh yếu kém giúp các em quen dần với ngoại ngữ (tiếng Anh) và có thể sử dụng chúng trong cuộc sống. 
Giáo viên cần biết lựa chọn các thủ thuật phù hợp với từng đối tượng học sinh, tạo mọi điều kiện, gây hứng thú cho học sinh học bộ môn này nói chung và rèn luyện kĩ năng nghe nói riêng.
Trong các tiết dạy, giáo viên cần tận dụng thời gian hướng dẫn cụ thể để học sinh dễ dàng tiến hành các hoạt động tiếp theo.
Cần nghiên cứu các hạn chế trong việc giảng dạy: thời gian, sĩ số lớp, đồ dùng dạy học các yếu tố vật chất như diện tích lớp học, giáo cụ trực quan...
3. KiÕn nghÞ.
Víi nh÷ng kinh nghiÖm trªn, t«i hi vọng sẽ đóng góp một phần nhỏ trong viÖc gióp ®ång nghiÖp vµ häc sinh ¸p dông các phương pháp cã hiÖu qu¶ trong quá trình d¹y và häc tiếng Anh. T«i cũng ®Ò xuÊt cã mét gi¸o tr×nh vÒ d¹y nghe hiểu cho gi¸o viªn vµ häc sinh ®­a vµo sö dông ë trong tr­êng THCS. §©y lµ nguyÖn väng thùc tÕ vµ lµ nhu cÇu cña gi¸o viªn vµ häc sinh nh»m ®­a chÊt l­îng häc ngo¹i ng÷ lªn cao, ®¸p øng yªu cÇu cña thùc tiÔn vµ ch­¬ng tr×nh ®Ò ra.
III. Kết luận
Học tập là một công việc lâu dài, đòi hỏi nhiều nỗ lực cố gắng của các em học sinh. Do vậy, người giáo viên ngoài nhiệm vụ truyền đạt kiến thức còn phải tìm tòi các phương pháp giúp giờ học có hiệu quả, thu hút sự tập trung chú ý của các em. Hướng dẫn cho các em phương pháp học tập là rất quan trọng, đặc biệt cần khuyến khích các em sử dụng tiếng Anh trong cuộc sống. Học ngoại ngữ mà không thực hành giao tiếp thì ngày một phai mờ ngôn ngữ mình đang học. Vì vậy, tôi xin đóng góp một số ý kiến nhỏ trên nhằm giúp bản thân tìm ra được một phương pháp giảng dạy một tiết nghe đạt hiệu quả, giúp học sinh học tập đạt chất lượng cao. Rất mong được sự góp ý của các bạn đồng nghiệp.