SKKN Dạy kỹ năng nghe tiếng Anh cho học sinh Giáo dục thường xuyên tại Trung tâm GDTX, TH&NN

ĩa của những câu nói ngắn, nắm bắt được ý chính trong chuỗi thông tin, nhận biết những mẫu lời nói riêng biệt và các tập hợp trong chuỗi lời nói, phát triển trí nhớ nghe (nghe và ghi nhớ), đồng thời còn phát triển được phản ứng nghe, tạo sức bật.
Cụ thể một số trò chơi như sau: 
+ SIMON SAYS
+ WHICH OF THE PICTURES IS IT ?
+ INTRODUCTIONS
+ RIGHT – LEFT
+ GUESSING
+ I KNOW HIS TRADE
+ SOLVE LOGICAL PROBLEMS
+ INFORMATION
Tất cả những trò chơi này các giáo viên dạy tiếng nước ngoài đều đã được học ở trường sư phạm. Hoặc nếu không thì có thể tham khảo trong cuốn: “Những trò chơi trong giờ học Tiếng Anh ” của M. F STRONIN do Nguyễn Văn Tâm dịch. 
(NXB Thanh niên - 1994)
Ví dụ về cách tiến hành một số trò chơi thông thường:
+ Trò chơi thứ nhất: Truyền tin
Lớp có 6 dãy bàn, giáo viên làm 6 phiếu trên mỗi phiếu ghi một câu. Sau đó trao phiếu cho 1 học sinh đầu dãy. Học sinh này có nhiệm vụ nói thầm rồi nói vào tai người kế bên điều mình đọc được. Cứ thế, người này nối tiếp người kia nói vào tai nhau cho đến người cuối dãy. Người cuối dãy có nhiệm vụ nói lớn câu hay đoạn mình nghe được, và học sinh đầu dãy sẽ xác định đúng hay không.
+ Trò chơi thứ hai: Tìm bạn giao tiếp
Giáo viên chuẩn bị một số câu hỏi và câu trả lời trên giấy, ghép câu trả lời với câu hỏi bằng cách cho chúng những con số: thí dụ câu hỏi 1 tương ứng với câu trả lời. Học sinh tự tìm câu trả lời bằng cách tìm ra bạn của mình tương ứng với câu trả phù hợp, cặp nào nhận ra nhau đầu tiên sẽ thắng.
+ Trò chơi thứ ba: Giúp bạn học tốt
Mỗi học sinh trong lớp sưu tầm hoặc tự đặt ra một câu (có thể có thông tin bị sai) mỗi thành viên của lớp sẽ lắng nghe bạn đọc câu của mình rồi tìm cách xác định câu đúng hay sai và sửa câu. Giáo viên nên bóc thăm học sinh có nhiệm vụ để mọi thành viên của trong lớp phải lắng nghe bạn đọc.
+ Trò chơi thứ tư: Đoán từ:
Tôi có hai đồ vật dấu trong hai chiếc túi. Tôi giơ chiếc túi thứ nhất:
Học sinh đoán: That is your stick.
Giáo viên: No. This is my UMBRELLA
Giáo viên giơ chiếc túi thứ hai
Học sinh đoán: That is your box.
Giáo viên: No. This is my MOBILEPHONE.
Trong trò chơi này sự khẳng định “Cái đó là cái gì?” là quan trọng nhất. Trọng âm rơi vào từ chỉ đồ vật ấy.
Bên cạnh đó có thể lồng ghép dạy một số bài hát Tiếng Anh cho giờ học thêm sinh động, ví dụ khi dạy bài THE ASOCIATION OF SOUTHEAST ASIAN NATIONS (English 12 - Unit 16: THE ASOCIATION OF SOUTHEAST ASIAN NATIONS - page 172), giáo viên cho học sinh nghe bài hát Let’s Shine rồi dạy cho học sinh hát theo, sẽ tạo được hiệu quả cao đến bất ngờ. 
+ Đảm bảo chất lượng mẫu nghe:
Nếu các hoạt động nghe được tiến hành qua băng cassette, đài, ti vi v.v...thì những phương tiện đó phải luôn được bảo đảm ở tình trạng ổn định tốt, đảm bảo được chất lượng tiếng, tạo điều kiện cho học sinh nghe được mẫu chuẩn, không bị méo mó vì kĩ thuật thuần túy. Cần chuẩn bị máy tốt, băng rõ, và pin dự trữ khi mất điện.
Nếu giáo viên đọc cho học sinh nghe, cần đọc với tốc độ trung bình, không chậm
quá kể cả với đối tượng học sinh mới học ở giai đoạn đầu để tránh làm ảnh hưởng đến nội dung ngữ nghĩa của bài. 
* Tiến hành các phương pháp đa chiều:
Nhiều giáo viên cho rằng dạy phần nghe hiểu (listening comprehension) là khó nhất và đa số học sinh cũng cho là học nghe khó nhất. Vậy dạy học sinh luyện nghe như thế nào cho tốt? Làm thế nào giúp học sinh có thể tiến bộ nhanh trong thời gian học ở trung học cơ sở? Hãy khuyến khích học sinh thử luyện nghe bằng một số phương pháp sau:
+ Xem nhiều chương trình truyền hình hoặc phim nói bằng Tiếng Anh/ có phụ đề Tiếng Anh là những cách tốt nhất để luyện nghe có kết quả. Nghe hoặc xem nhiều lần, trước khi đọc phụ đề. Sau đó, đọc lại phụ đề, chủ yếu kiểm tra những từ đã nghe hoặc đoán, hoặc những từ mà học sinh có thể phát âm lại nhưng không hiểu viết và nghĩa thế nào. Qua việc này, nhiều khi các em phát hiện rằng một từ các em rất quen thuộc mà từ xưa đến nay cứ nghĩ là phải nói một cách nào đó, thì thực ra cần phải nói khác hẳn và phát âm như thế thì mới mong nghe đúng và nói cho người khác hiểu. Sau đó, không nhìn phụ đề nữa mà nghe lại một hai lần nữa. Ví dụ: hai chữ tomb, bury, học sinh cứ đinh ninh là sẽ phát âm là 'tôm-b(ơ), bơri' - sau này nghe chữ 'tum, beri' thì chẳng hiểu gì cả - dù cho em ấy nghe rõ ràng là tum, beri, cho đến khi xem script thì em ấy sẽ hiểu rõ
Các hình ảnh đính kèm làm cho học sinh hiểu được ít nhiều nội dung bản tin, mà không cần phải dịch từng câu của những gì xướng ngôn viên nói. Học sinh sẽ yên tâm hơn, sau khi nghe 15 phút tin tức, tự tóm lược lại thì sẽ thấy rằng mình đã nắm bắt được phần chính yếu của nội dung bản tin. 
+ Luyện nghe qua các sách dùng chuyên luyện nghe có kèm băng cassette hoặc nghe tin tức qua các chương trình truyền thanh, truyền hình bằng Tiếng Anh như VTV News, Talk Viet Nam, BBC, CNN...
Nghe băng và viết ra giấy những gì đã nghe, sau đó hãy so sánh với phần lời thoại ở cuối sách hoặc đáp án do giáo viên cung cấp, cách này đươc cho là hiệu quả nhất dù rằng học sinh sẽ phải mất khá nhiều thời gian cho việc luyện tập theo phương pháp này.Ta có thể so sánh và thấy được những lỗi mà ta mắc phải.
Hoặc thu một bản tin, và nghe lại rồi chép ra nhiều chừng nào hay chừng nấy không tra cứu từ điển hay tìm hiểu nghĩa vội. Đoán nghĩa trong nội dung câu, và nhớ lại âm thanh của từ, hay cụm từ đó, sau này tự nó sẽ rõ nghĩa, nếu nghe đi nghe lại nhiều lần. 
Hoặc lấy script của những bài mình từng nghe, đọc lại và nhớ lại trong tưởng tượng lời đọc mà mình từng nghe nhiều lần.Sau đó xếp bản script và nghe lại để hiểu. Lần này tự nhiên mình sẽ nghe rõ từng tiếng và hiểu. Trường hợp không hiểu một từ hay cụm từ, thì gắng lặp lại nhiều lần đúng như mình đã nghe, sau đó lật lại script để so sánh. 
Ví dụ: Một học sinh khi nghe trên đài VOA, sau mỗi chương trình em thường nghe
một cụm từ tương tự như: statue, statute hay statu gì đó, mà không biết viết thế nào, chính tả của chữ ấy đối với em ấy không thành vấn đề, tuy vẫn hiểu đại loại là: hãy đợi đấy để nghe tiếp. Rồi dần dần sau này em sẽ biết rằng thuật ngữ rất quen thuộc ấy là “stay tune” 
+ Học hay nghe các bài hát Tiếng Anh, và hát theo trong khi nghe.
Chọn một số bài hát mà mình thích, tìm lyrics của nó rồi vừa nghe vừa nhìn lyrics. Sau đó học thuộc lòng và hát song song với ca sĩ, và gắng phát âm cũng như giữ tốc độ và trường độ cho đúng. Khi thích cũng có thể tự hát cho mình nghe (nếu không có giọng tốt và hát sai giọng một tí cũng không sao, vì chủ yếu là tập phát âm, tốc độ, trường độ và âm điệu tiếng Anh).Và nói cho đúng giọng (qua hát) cũng là một cách giúp mình sau này nhạy tai hơn khi nghe, vì thường thường ngôn ngữ trong các bài hát khó nghe hơn những câu nói bình thường rất nhiều. Có thể gặp khó khăn khi nghe những cụm từ được đọc nối liền nhau, luyến láy, nghe sót một vài từ quan trọng nào đó hoặc hiểu nhầm một từ nào đó dẫn đến sai lệch nội dung 
Ví dụ: “I go to the copy shop” lại nghe nhầm là “I go to the coffee shop” vì âm của từ “copy” rất giống với “coffee”.
+ Hướng dẫn và cung cấp cho học sinh một số địa chỉ luyện nghe tiếng Anh:
+ Xem các kênh truyền hình theo lĩnh vực âm nhạc, tin tức, điện ảnh, giải trí...của những hãng truyền thông hàng đầu thế giới: CNN, BBC, NBC, ESPN....Học tiếng anh qua kênh Movie trailers, cartoon, chatshows, Entertainment TV...
+ Chương trình học nghe nói Anh ngữ sinh động của đài VOA: Voanews.com
specialenglish 
+ Nghe Anh Mỹ theo các chủ đề: Cnn.com/audio/radio 
+ Nghe Radio trực tuyến CNN: Bbc.co.uk 
+ Nghe Radio trực tuyến BBC: 
+ Luyện nghe các bản tin của VOA: Englishclub.com 
+ Các tài liệu luyện phát âm, các bài nghe giọng Anh-Mỹ: Rocketboom.com
+ Tập thảo luận, trao đổi bằng tiếng Anh, nghe những người khác nói, luyện kỹ năng nói tiếng Anh: Chinswing.com
+ Petalia.org/stories: trang đọc truyện online và luyện nghe qua các bài diễn văn nổi tiếng, truyện cổ tích... trên Petalia
+ Xem và nghe tin tức, những đoạn clip trên Google: 
+ Nghe nói tiếng Anh trên mạng Internet - Listen to American English:
+ Luyện nghe qua các câu chuyện cổ tích, thơ ca, viễn tưởng, các câu châm ngôn và các tác phẩm nổi tiếng (recorders): Repeatafterus.com
+ Focusenglish.com: Trang này về các cuộc hội thoại hàng ngày
+ Abcnews.go.com: Xem và nghe hai kênh nổi tiếng của ABC, Good morning America và World News Tonight
+ Các liên kết về các bài Test luyện nghe và luyện thi với miêu tả rất chi tiết: 
Esl.about.com/cs/listening 
+Great Speeches: Nghe các bài diễn văn nổi tiếng thế kỷ 20, nghe hàng chục chính trị gia hàng đầu thế giới phát biểu như Tony Blair, Bill Clinton, G. Bush, Nelson Mandela... 
+ Nbc.com/Video: Xem và nghe những clip vui nhộn của đài NBC
Luôn động viên học sinh rằng: nếu em cho là hiện nay mình chưa hiểu, và mình nghĩ rằng cố gắng nghe nhiều cũng vô ích, để mình học thêm đã, khi nào có nhiều từ vựng để hiểu rồi lúc đó sẽ tập nghe sau thì nghĩ như thế là hoàn toàn sai. Chính vì em chưa hiểu nên mới cần nghe nhiều hơn những người đã hiểu. Muốn biết bơi thì phải nhảy xuống nước, không thể lấy lý do rằng “vì mình không thể nổi” nên ở trên bờ học cho hết lý thuyết rồi mới nhảy xuống, và sẽ biết bơi! Chưa biết bơi mà xuống nước thì sẽ uống nước và ngộp thở đấy, nhưng phải thông qua uống nước và ngộp thở như thế thì mới hy vọng biết bơi. Muốn biết bơi, thì phải nhảy xuống nước, và nhảy khi chưa biết bơi. Chính vì chưa biết bơi nên mới cần nhảy xuống nước. Muốn biết nghe và hiểu tiếng Anh thì phải nghe tiếng Anh, nghe khi chưa hiểu gì cả! Và chính vì chưa hiểu gì nên cần phải nghe nhiều.
Chúng ta cần phải nghe một khoảng thời gian (nhanh hay chậm tùy theo mỗi người). Và vì thế, việc luyện nghe rất quan trọng: Hãy nghe bất cứ khi nào, bất cứ ở đâu. Chúng ta có thể nhớ hàng trăm câu trong đầu, nhưng nếu chúng ta không nghe được thì tất cả đều vô nghĩa, giống như một khách du lịch cầm quyển sách học tiếng, hỏi đường và không thể đến nơi được vì không thể hiểu người chỉ đường nói gì. Khi khả năng nghe hiểu tiếng Anh của chúng ta tiến bộ thì cách tự nhiên, chúng ta cũng sẽ thấy tự tin và tiến bộ trong khả năng nói.
* Luôn áp dụng các thủ thuật đặt câu hỏi khi dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh:
Trong quá trình dạy học, câu hỏi luôn luôn được sử dụng như một công cụ phổ biến và gần như không thể thiếu trong mỗi giờ học.
Đối với một giờ dạy nghe tôi thường dùng nhiều loại câu hỏi khác nhau như: Yes-No questions; Alternative questions; Wh-questions; Multiple choice; True-False
Các dạng câu hỏi được trả lời bằng cách lấy trực tiếp các câu nghe được trong bài, 
hoặc bằng các hàm ý có trong bài thì thường dễ hơn nhưng với các câu đòi hỏi sự
suy luận, đánh giá để trả lời thì rất khó nên sự lựa chọn loại câu hỏi nào để học sinh nghe, đoán và trả lời được đòi hỏi giáo viên phải linh hoạt.
Các phương pháp dạy học khác nhau lại có những quan điểm về Dạy - Học khác 
nhau nhưng có thể tóm tắt thành 2 quan điểm lớn:
- Quan điểm lấy người thầy làm trọng tâm ( Teacher dominated )
- Quan điểm lấy người học làm trọng tâm (Student centered )
Trong những năm gần đây, việc dạy và học Tiếng Anh trong trường THPT đã có những chuyển biến theo những định hướng đổi mới phương pháp dạy học, song nhiều khi giáo viên còn lúng túng, chưa linh hoạt vận dụng đổi mới phương pháp, nhiều khi truyền thụ kiến thức còn một chiều, chưa thực sự phát huy được tính tích cực của học sinh. Giáo viên cần nghiên cứu làm thế nào đó để dạy cách nghe tốt cho học sinh để các em vận dụng trong thực tiễn.Và học sinh cũng có nhiệm vụ không kém phần khó khăn, đó là việc kiên trì học hỏi, chịu khó, chịu khổ để rèn luyện mình, đồng thời phải tìm cách khắc phục khó khăn, tìm ra phương pháp học phù hợp với mình nhằm đạt hiệu quả tối ưu.
Sau đây tôi xin trình bày một bài giảng mà tôi đã áp dụng một số phương pháp, thủ thuật đã trình bày ở trên cùng với những điều học hỏi được cộng với kinh nghiệm bản thân, hy vọng nhận được sự đồng tình của cấp trên, đồng nghiệp và học sinh.
 Sau buổi khảo sát các em học sinh, tôi đã suy tư trăn trở về việc làm thế nào để các em nghe dễ hiểu, dễ học ở kỹ năng viết, vì tuy có một số em học khá, nhưng phần lớn các em khác vẫn còn rất yếu về cấu trúc câu và hiểu bản chất vấn đề. 
c) Hiệu quả xã hội:
 Lợi ích tiếp theo đó là các em sẽ có một sự định hướng rõ ràng hơn trong việc nâng cao dần kỹ năng nghe, giống như có ngọn hải đăng dẫn đường cho các em trên hành trình tiệm cận kỹ năng nghe, một trong những điều kiện tiên quyết để thuần thục tiếng Anh, giúp cho người nghe có kỹ năng nghe tốt hơn, chuyên nghiệp hơn nữa. Điều này đặc biệt quan trọng cho các em để bước vào cuộc sống, nhất là khâu giao tiếp đơn giản hằng ngày ví dụ như nghe hỏi về tên tuổi địa chỉ, giới thiệu về bản thân, chỉ đường, hỏi giá cả hay giới thiệu qua một chút về danh lam thắng cảnh địa phương nơi mình đang sinh sống
3. Khả năng áp dụng của sáng kiến
a) Điều kiện áp dụng
Trung tâm GDTX, TH & NN là đơn vị đi đầu trong lĩnh vực ngoại ngữ tại tỉnh Ninh Bình, với đội ngũ thầy cô giáo có chuyên môn vững vàng, bề dày kinh nghiệm giảng dạy lâu năm. Chính vì thế, việc áp dụng sáng kiến này vào việc giảng dạy đại trà cho các em học sinh là hết sức khả thi, vì đội ngũ giáo viên có kinh nghiệm và chuyên môn tốt. Hơn nữa, điều kiện cơ sở vật chất của trung tâm cũng là một thuận lợi cho việc áp dụng, với hệ thống phòng máy tính, phòng lab và 100% các phòng học đã được lắp máy chiếu, do đó việc triển khai áp dụng dạy và học tại trung tâm là thuận lợi và dễ dàng. 
b) Khả năng áp dụng
Trung tâm GDTX, TH & NN là đơn vị giáo dục thường xuyên đứng đầu của ngành, hàng năm thu hút nhiều học viên đến học tập và rèn luyện, bên cạnh các em học sinh còn chưa chịu rèn luyện, học tập, thì phần lớn các em có ý thức học tập, rèn luyện tốt, không kém gì các em ở trường THPT, đó là nền tảng cơ bản cho việc áp dụng thành công sáng kiến của tôi. 
Hiện tại: Tôi đang giảng dạy môn tiếng Anh tại lớp 12A tại trung tâm, sau khi áp dụng sáng kiến của mình cho các em học sinh tại lớp mình, tôi nhận thấy phần lớn các em đã có sự tiến bộ rõ rệt trong việc lĩnh hội kiến thức và áp dụng làm bài tập tại lớp. Kết quả kiểm tra của các em đã tăng lên đáng kể, đặc biệt không khí học tập đã trở nên sôi nổi hơn trước. Đó là tiền đề cho sự đam mê của các em sau này.
Tương lai: Như câu nói nổi tiếng của V.I. Lê-nin “Học, học nữa, học mãi”, điều này luôn luôn đúng trong mọi trường hợp, nền tảng học tập của quá khứ sẽ giúp ích nhiều cho các em thế hệ sau này, tiếng Anh là ngôn ngữ dễ học, nhưng cũng đầy thử thách để đạt được kết quả như mong muốn, với đóng góp nhỏ bé của mình, tôi mong các thế hệ học sinh sau này sẽ thành thạo cả bốn kỹ năng, trang bị cho các em nhưng kỹ năng tốt để các em tự tin, dễ dàng hội nhập quốc tế. 
c) Danh sách những người đã tham gia áp dụng thử hoặc áp dụng sáng kiến lần đầu
Toàn bộ 42 em học sinh lớp 112A, Trung tâm GDTX, TH& NN.
Ninh Bình, ngày 05 tháng 5 năm 2022
XÁC NHẬN 
CỦA LÃNH ĐẠO ĐƠN VỊ 
NGƯỜI NỘP ĐƠN
(Ký, ghi rõ họ tên)
TRƯƠNG THỊ PHƯƠNG