Sáng kiến kinh nghiệm Ứng dụng bản đồ tư duy trong rèn luyện kĩ năng nói môn Tiếng Anh

ột bản đồ tư duy
Bước 1: Vẽ chủ đề ở trung tâm.
Bước đầu tiên trong việc tạo ra một BĐTD là vẽ chủ đề ở trung tâm trên một mảnh giấy (đặt nằm ngang).
Quy tắc vẽ chủ đề :
+ Vẽ chủ đề ở trung tâm để từ đó phát triển ra các ý khác.
+ Có thể tự do sử dụng tất cả màu sắc mà bạn thích.
+ Không nên đóng khung hoặc che chắn mất hình vẽ chủ đề vì chủ đề cần được làm nổi bật dễ nhớ.
+ Có thể bổ sung từ ngữ vào hình vẽ chủ đề nếu chủ đề không rõ ràng.
Bước 2: Vẽ thêm các tiêu đề phụ.
Bước tiếp theo là vẽ thêm các tiêu đề phụ vào chủ đề trung tâm.
Quy tắc vẽ tiêu đề phụ :
+ Tiêu đề phụ nên được viết bằng CHỮ IN HOA nằm trên các nhánh dày để làm nổi bật.
+ Tiêu đề phụ nên được vẽ gắn liền với trung tâm.
+ Tiêu đề phụ nên được vẽ theo hướng chéo góc để nhiều nhánh phụ khác có thể được vẽ tỏa ra một cách dễ dàng.
Bước 3: Trong từng tiêu đề phụ, vẽ thêm các ý chính và các chi tiết hỗ trợ.
Quy tắc vẽ ý chính và chi tiết hỗ trợ :
+ Chỉ nên tận dụng các từ khóa và hình ảnh.
+ Bất cứ lúc nào có thể, bạn hãy dùng những biểu tượng, cách viết tắt để tiết kiệm không gian vẽ và thời gian. Mọi người ai cũng có cách viết tắt riêng cho những từ thông dụng. Bạn hãy phát huy và sáng tạo thêm nhiều cách viết tắt cho riêng bạn. 
Mỗi từ khóa - hình ảnh nên được vẽ trên một đoạn gấp khúc riêng trên nhánh. Trên mỗi khúc nên chỉ có tối đa một từ khóa. Việc này giúp cho nhiều từ khóa mới và những ý khác được nối thêm vào các từ khóa sẵn có một cách dễ dàng (bằng cách vẽ nối ra từ một khúc). Tất cả các nhánh của một ý nên tỏa ra từ một điểm. Tất cả các nhánh tỏa ra từ một điểm (thuộc cùng một ý) nên có cùng một màu. Chúng ta thay đổi màu sắc khi đi từ một ý chính ra đến các ý phụ cụ thể hơn. 
 Bước 4: 
Ở bước cuối cùng này, hãy để trí tưởng tượng của bạn bay bổng. Bạn có thể thêm nhiều hình ảnh nhằm giúp các ý quan trọng thêm nổi bật, cũng như giúp lưu chúng vào trí nhớ của bạn tốt hơn.
1.2. Quá trình hướng dẫn HS xây dựng bản đồ tư duy
Bước 1: 
Trước hết GV phải cho HS làm quen với BĐTD. Bởi vì thực tế cho thấy rằng rất nhiều HS cũng chưa biết BĐTD là cái gì, cấu trúc ra sao và vẽ như thế nào, vì thế GV trước hết cần phải cho HS làm quen và giới thiệu về BĐTD cho HS. Giáo viên nên giới thiệu cho HS về nguồn gốc, ý nghĩa hay tác dụng của việc sử dụng BĐTD trong học tập môn Tiếng Anh
	Giáo viên có thể đưa ra một số BĐTD sau đó yêu cầu HS diễn giải, thuyết trình về nội dung của BĐTD theo cách hiểu riêng của mình. Với việc thực hiện bước này sẽ giúp HS bước đầu làm quen và hiểu về BĐTD.
Ví dụ : Lập một BĐTD để nói miêu tả về một người bạn thân của mình
New English 6 – Unit 3: My friends
Bước 2: Sau khi đã làm quen với BĐTD giáo viên có thể giao cho HS hoặc cùng HS xây dưng lên một BĐTD ngay tại lớp với các bài tập theo từng chủ đề ( topics )
Ví dụ : Lập một BĐTD để viết về những điều mình thích hay không thích về cuộc sống khu vực mình đang sinh sống
New English 6 – Unit 4: My neighbourhood
Bước 3 : Sau khi HS vẽ xong bản đồ tư duy, giáo viên có thể để HS tự trình bày ý tưởng về bản đồ tư duy mà mình vừa thực hiện được.
1.3. Những điều cần tránh khi ghi chép trên bản đồ tư duy
- Ghi lại nguyên cả đoạn văn dài dòng.
- Ghi chép quá nhiều ý vụn vặt không cần thiết.
- Dành quá nhiều thời gian để ghi chép.
2. Ứng dụng bản đồ tư duy trong việc giảng dạy kĩ năng nói
Sử dụng phương pháp mind map hiệu quả nhất là trong các hoạt động pre- speaking.
Topic của bài nói giống như những chú nhện và xung quanh là các luận điểm, luận cứ chính là các đầu mối giữ vững một mạng nhện và có mối liên kết chặt chẽ với nhau.
Phương pháp này giúp học sinh thiết kế được một dàn ý chi tiết cho bài nói, xây dựng những luận điểm nhờ đó thấy rõ mối quan hệ giữa chúng. Cũng bởi đặc tính hấp dẫn, bắt mắt và dễ hiểu, học sinh sẽ thấy hưng phấn hơn khi nhìn vào mind maps - tác phẩm của riêng mình. Điều này cũng thôi thúc học sinh phải làm cách nào cho tác phẩm đó trông không chỉ đẹp mà còn phải lôgic cũng giống như lập một dàn ý mạch lạc, chặt chẽ.
Bước 1 - Chọn topic
Thông thường, giáo viên sẽ đưa ra một topic theo chủ đề bài học (unit) và học sinh cứ theo thế mà nói.
Tuy nhiên, giáo viên cũng có thể để cho học sinh thử tự chọn cho mình một chủ đề mà họ yêu thích hoặc quan tâm. Chính điều đó sẽ tạo hứng thú cho học sinh viết về theo sở thích và thể hiện những kiến thức họ có về đề tài đó. Nhưng từ một topic khai triển ra các ý đòi hỏi phải có sự hỗ trợ của giáo viên.
Giáo có thể hướng dẫn học sinh cách viết các cụm danh từ sao cho ngắn gọn, dễ hiểu. Ví dụ với một chủ đề như "Why do you learn English?" (Tại sao bạn lại học Tiếng Anh?), giáo viên nên thực hành một vài cấu trúc liên quan đến việc giải thích nguyên nhân cho những loại câu hỏi chỉ mục đích.
Bước 2- Ghi chép
Đối với mỗi chủ đề, giáo viên cũng nên yêu cầu học viên dành khoảng 1-2 phút để suy ngẫm về nó và ghi lai các ý tưởng. Nếu chưa biết diễn tả bằng tiếng Anh, học sinh có thể sử dụng tiếng Việt hay từ điển.
Sau đó, học sinh thảo luận theo các nhóm để so sánh, đối chiếu các luận điểm và bổ sung thêm vào imind map. Bước này giúp học viên chữa lỗi cho nhau rất hiệu quả và có thể trao đổi những ý tưởng mà ở trên học sinh không thể diễn tả bằng tiếng Anh được.
Bước 3 - Nhận xét
Ở bước này, giáo viên tập hợp các sơ đồ tư duy lên bảng, càng nhiều càng tốt.
Giáo viên có thể bổ sung các ý kiến, chữa lỗi và loại bỏ những luận điểm thừa. Nhờ thế, học sinh lĩnh hội rất nhanh các cách diễn đạt, cách dùng từ trong tiếng Anh. Sơ đồ có thể thay đổi, bổ sung thêm hay bỏ đi các nhánh khi có những luận điểm mới hay có những luận điểm không phù hợp. Hạt nhân chính là topic, sau đó là các nhánh gồm các luận điểm chính, từ các luận điểm chính chia ra các nhánh nhỏ hơn là các luận cứ, các ví dụ hay thống kê nào đó nhằm hỗ trợ cho các luận điểm.
Bước 4- Triển khai sơ đồ tư duy
Bước tiếp theo, từ sơ đồ tư duy bạn phải khéo léo chuyển chúng sang dạng dòng kẻ ngang.
Trước tiên bạn nên hướng dẫn người học quan sát cấu trúc tổng thể của một bài viết sau đó triển khai ý. Đừng quên nhắc học sinh rằng điều quan trọng nhất trước khi làm một bài nói là phải luôn quan tâm đến đối tượng nghe bài nói của mình.
Bước 5 - Nói
Học sinh nên được khuyến khích thảo luận và nói theo cặp. Cứ sau 2 ý, học sinh lại trao đổi bài nói cho nhau nghe. Khi hoàn thành, 2 học sinh thực hành nói cho nhau nghe và sửa lỗi cho nhau
Không những học hỏi từ những ý tưởng của nhau, phương pháp này giúp học sinh luôn cảm thấy hứng thú.
Bước 6 – Kế thừa và phát huy
Khi học sinh đã quen dần với phương pháp học này, họ sẽ tích cực sử dụng chúng. Đây thực sự là phương pháp hữu hiệu trong việc học và giảng dạy kỹ năng viết.
3. Nhiệm vụ của học sinh chuẩn bị bài ở nhà
	Giáo viên định hướng cho HS chuẩn bị bài ở nhà bằng cách lập một BĐTD về bài vừa học, những đề mục sẽ có trong bài học mới. Điều này sẽ bắt buộc HS phải học bài cũ, đọc bài và nghiên cứu bài mới trước, giúp HS nắm được một cách khái quát những điều sẽ có trong bài học mới, những chủ đề ( topics ) mình chuẩn bị nói. Giáo viên có thể kiểm tra bài cũ bằng cách cho học sinh lên nói về chủ đề hay phần bài mà các m đã chuẩn bị.
Ví dụ 1 : Giáo viên yêu cầu học sinh chuẩn bị bài nói để giới thiệu về gia đình mình bằng BĐTD. 
Ví dụ 2
Giáo viên yêu cầu học sinh chuẩn bị bài nói để giới thiệu về ngôi nhà mơ ước của mình “ My dream house”
New English 6 – Unit 10 Our house in the future
Ví dụ 3
 Giáo viên yêu cầu học sinh chuẩn bị bài nói để giới thiệu “ The three Rs ”
English 6 - Unit 11: Our greener world
4. Quá trình thực hiện và hiệu quả của giải pháp .
4.1. Dạy thực nghiệm .
 Mục đích của dạy thực nghiệm.
Qua quá trình nghiên cứu mục tiêu, nội dung, tài liệu, chương trình tiếng anh theo định hướng phát triển năng lực THCS, tôi mạnh dạn áp dụng những phương pháp mới giảng dạy vào tiết dạy Tiếng anh 6, để mong muốn được cùng các đồng chí, đồng nghiệp trao đổi, tìm ra phương pháp dạy học để tạo hứng thú cho học sinh THCS học tốt môn tiếng Anh khi ứng dụng BĐTD
Nội dung dạy thực nghiệm
- Chọn một tiết dạy mà tôi đã lên kế hoạch dạy học ở học kì 2 trong năm học này: Period 83 - Unit 11 : OUR GREENER WORLD - SKILLS 1
- Nội dung bài dạy ở chương trình lớp 6
4.2 Hiệu quả của giải pháp.
- Tăng cường hứng thú học tập ngoại ngữ cho HS;
- Giúp GV thực hiện nguyên tắc “Lấy HS làm trung tâm”, dần dần chấm dứt những phương pháp kém hiệu quả, không còn phù hợp trong dạy ngoại ngữ như thuyết trình, dịch sang tiếng Việt, dạy chay, ....;
- HS có kỹ năng quan sát, nhận thức, vận dụng ngoại ngữ trong giao tiếp;
- Tăng thêm sự hấp dẫn của môn Tiếng Anh đối với các em HS.
- Đặc biệt kĩ năng nói của học sinh cải thiện rõ rệt, các em nói có bố cục, logic, lưu loát và sáng tạo hơn.
V – KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC :
Kết quả khảo sát chất lượng môn Tiếng Anh từ khối 6 đến khối 9 đầu năm học 2022-2023. 
Khối
TS

Làm bài tốt
Làm bài khá
Làm bài TB
Làm bài yếu
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
6
80
12

16

28

24

9
50
8

13

20

9


 Nhờ liên tục đổi mới phương phápvà ứng dụng BĐTD trong quá trình giảng dạy tôi đã đúc rút được một số kinh nghiệm nhất định là khi sử dụng bản đồ tư duy rèn luyện kỹ năng viết cho HS theo phương pháp mới, khả năng tiếp thu và nhớ bài học của học sinh lâu hơn. Chất lượng một tiết dạy được nâng lên, Học sinh hứng thú hơn, việc vận dụng kiến thức vào để rèn luyện các kĩ năng, đặc biệt là kĩ năng nói và bài tập trở nên dễ dàng hơn. Nhờ đó mà cũng có được những kết quả khả quan.
*Tổng hợp kết quả sau khi thực hiện đề tài năm học 2022 - 2023.
Khối
TS

Làm bài tốt
Làm bài khá
Làm bài TB
Làm bài yếu
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
6
80
31
27,2
48
42,1
32
28,1
3
2,6
9
50
27
28,4
37
39,0
29
30,5
2
2,1
*So sánh đối chứng với bảng kết quả trước khi thực hiện đề tài:
- Số học sinh làm bài khá và tốt tăng lên rõ rệt xấp xỉ 70 %
- Số học sinh làm bài TB có giảm
- Số học sinhlàm bài yếu đặc biệt giảm nhiều chỉ còn dưới 2,7 %
C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
I. Kết luận
Qua một năm thực hiện giải pháp“ Sử dụng bản đồ tư duy trong giảng dạy kĩ năng viết ”, tôi đã thực hiện một số bài dạy có dự giờ của các đồng chí trong tổ bộ môn, đồng nghiệp, có sự đóng góp ý kiến, nhận xét khách quan. Chúng tôi nhận thấy tiết học đạt hiệu quả cao hơn, việc tiếp thu bài học của học sinh không còn nhàm chán nữa mà phát huy được khả năng tư duy logic, liên hệ, liên tưởng, sáng tạo của các em. Các em đã làm chủ việc tiếp thu kiến thức của mình
Khi sử dụng bản đồ tư duy trong giờ học sẽ bắt buộc tất cả 100% học sinh đều phải động não để tiếp thu nội dung của bài học. Học sinh sẽ tự khám phá và khi ý tưởng hoàn chỉnh được giáo viên và các bạn ngợi khen, các em sẽ phấn khởi rất nhiều và hứng thú hơn đối với môn học.
Các em khác cũng sẽ cố gắng tự hoàn thiện mình. Mỗi học sinh có một tính cách, một ý tưởng rất khác nhau khi trình bày bản đồ tư duy của mình nhưng điều quan trọng là các em ghi nhớ lâu kiến thức bài học, kĩ năng thuyết trình trước đám đông và làm việc nhóm hiệu quả, đặc biệt kĩ năng viết của các em tiến bộ rõ rệt, bài viết của các em có bố cục rõ ràng, logic và sáng tạo
Tôi hi vọng các GV, học sinh sẽ sử dụng BĐTD để hệ thống kiến thức một cách vững vàng hơn không những ở bộ môn Tiếng Anh mà có thể vận dụng được cho tất cả các bộ môn khác. Ngoài ra, có thể áp dụng dạng BĐTD này vào trong cuộc sống hằng ngày như lập kế hoạch, thời gian làm việc hay vẽ ra những lựa chọn cho tương lai
Bằng những kinh nghiệm tôi đã rút ra sau nhiều năm giảng dạy ở trường, qua những bài học thu được trong việc dự giờ các đồng nghiệp, đặc biệt là sự giúp đỡ tận tình của Ban giám hiệu nhà trường, của tổ chuyên môn nhà trường. Tôi đã hoàn thành sáng kiến kinh nghiệm "Ứng dụng BĐTD trong giảng dạy kĩ năng nói”môn Tiếng Anh
Tôi rất mong nhận được sự đóng góp của các đồng nghiệp chuyên môn để vốn kinh nghiệm giảng dạy của tôi được phong phú hơn.
II. Khuyến nghị
Để đáp ứng được mục tiêu của đổi mới phương pháp dạy học đặc biệt là với môn Tiếng Anh tôi có một số khiến nghị sau:
1. Đối với sở giáo dục và phòng giáo dục.
- Cần tổ chức cho GV dạy Tiếng Anh, đồng chí phụ trách thiết bị được học bồi dưỡng sử dụng thiết bị, sử dụng phần mềm từ đầu năm học.
- Cung cấp thêm các loại tài liệu tham khảo, nâng cao Tiếng Anh THCS,các trang thiết bị dạy học và các phần mềm ứng dụng để giúp cho giáo viên thuận tiện hơn trong việc giảng dạy. 
2. Đối với nhà trường.
- Có phòng học chức năng riêng cho bộ môn
- Cung cấp thêm cơ sở vật chất, trang thiết bị cho bộ môn Tiếng Anh
- Tạo điều kiện cho giáo viên tham dự chuyên đề ở các trường bạn. 
- Nhà trường, tổ chuyên môn cần có những chuyên đề, thảo luận về sử dụng BĐTD và xây dựng thư viện BĐTD để GV và HS có thể khai thác, sử dụng.
3. Đối với giáo viên:
- Vận dụng nhiều phương pháp giảng dạy khác nhau.
- Tăng cường phát huy tính chủ động, sáng tạo và năng lực tư duy của học sinh.
- Quan tâm nhiều đến học sinh yếu kém và bồi dưỡng những học sinh khá giỏi.
- Cần khuyến khích động viên các em luyện tập thêm, tìm tòi nhiều phương pháp học tập có hiệu quả hơn. 
- Thực hiện soạn giảng theo phương pháp mới, chuẩn bị tốt tiết dạy trước khi lên lớp.
- Thường xuyên nghiên cứu, tham khảo các tài liệu có liên quan.
- Luôn tìm tòi tích lũy kinh nghiệm từ thực tế để đưa vào bài giảng làm cho bài học thêm sinh động và mang tính giáo dục cao hơn.
- Luôn học hỏi đồng nghiệp, không ngừng nâng cao tay nghề cho bản thân.
- Vận dụng BĐTD vào việc rèn luyện kĩ năng viết nói riêng và hệ thống hóa kiến thức các kiến thức ngôn ngữ trong chương trình Tiếng Anh THCS nói chung. 
Trên đây là một số ý kiến của tôi, kính mong các cấp lãnh đạo nghiên cứu và xem xét để đề tài được áp dụng rộng rãi nhằm thực hiện tốt mục tiêu đổi mới giáo dục và giảng dạy bộ môn Tiếng Anh nói riêng và các môn học khác nói chung đạt hiệu quả cao.
Tôi xin chân thành cảm ơn !
 Người viết 
	Tô Ngọc Khoa
D. TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Sách Tiếng Anh 6 (Nhà xuất bản giáo dục)
- Sách Tiếng Anh 9 (Nhà xuất bản giáo dục)
- Một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học ở trường THCS (Bộ Giáo dục và đào tạo)
- Lập bản đồ tư duy (Tác giả Tony Buzan. Dịch giả Nguyễn Thế Anh - NXB Lao động Xã hội - 2008) 
- Bản đồ tư duy trong công việc
(Tác giả Tony Buzan. - Dịch giả: Hải Hà. Hồng Hoa. NXB Lao động Xã hội)
- Phần mềm iMindMap V4 / iMindMap 7.0/ 
- Một số trang Website trên mạng: 
*http:// bavi.edu.vn ( Website của phòng GD – ĐT huyện Ba Vì ) 
* (Website của Bộ GD - ĐT)
* (Website hỗ trợ GV)
* Google/Bachkim.vn/thư viện Violet/Thư viện tư liệu GD” 
E. MỤC LỤC

Trang
A. ĐẶT VẤN ĐỀ 
I. Lý do chọn đề tài . 
II. Đối tượng nghiên cứu. 
III. Cơ sở nghiên cứu. 
IV. Phương pháp nghiên cứu.
V.Phạm vi thực hiện.
B. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
I. Cơ sở lý luận.
II. Cơ sở thực tiễn.
III. Thực trạng.
IV. Các biện pháp thực hiện.
1.Hướng dẫn chung.
2.Ứng dụng bản đồ tư duy trong việc giảng dạy kĩ năng nói. 
3. Nhiệm vụ của học sinh chuẩn bị bài ở nhà
4.Quá trình thực hiện và hiệu quả của giải pháp.
V. Kết quả đạt được.
C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.	 
D. TÀI LIỆU THAM KHẢO.
E. MỤC LỤC.
1
1
1
1
2
2
2
2
3
4
5
5
7
9
12
12
13
15
15