Sáng kiến kinh nghiệm Rèn kĩ năng nghe cho học sinh Lớp 9 tại Trường THCS Vũ Vinh

e, việc dùng tranh ảnh minh họa kèm theo sẽ có tác dụng hỗ trợ rất tốt trong việc làm rõ ngữ cảnh, gợi ý nội dung sắp nghe. Ngoài ra tranh ảnh còn là phương tiện để kiểm tra mức độ nghe hiểu của học sinh (Ví dụ: nghe và xác định tranh có liên quan; nghe và xắp xếp tranh theo trình tự v.v...).
Trong dạy nghe cho học sinh lớp 9, tôi thường giới thiệu chủ đề, tình huống, nội dung trước khi nghe sau đó dùng tranh hình minh họa (tranh được cấp phát, giáo viên tự vẽ, do học sinh vẽ, hoặc photo, phóng to tranh trong sách giáo khoa) hoặc vẽ các hình đơn giản lên bảng trong các bài tập nghe hiểu như: chọn tranh đúng, khớp với nội dung nghe, nghe và điền tên, câu chú thích phù hợp, hoặc có thể dùng biểu bảng, bản đồ, biểu đồ. Ngoài ra việc sử dụng các đồ vật thật, tự tạo hoặc sẵn có xung quanh cũng gây hứng thú làm cho bài học trở nên thú vị và gần với cuộc sống thật hơn. 
Bên cạnh đó, tôi còn kết hợp những trò chơi luyện nghe giúp học sinh trở nên thích thú với môn học hơn, các em có thể hiểu được ý nghĩa của những câu nói ngắn, nắm bắt được ý chính trong chuỗi thông tin, nhận biết những mẫu lời nói riêng biệt và các tập hợp trong chuỗi lời nói, phát triển trí nhớ nghe (nghe và ghi nhớ), đồng thời còn phát triển được phản ứng nghe, tạo sức bật.
Cụ thể một số trò chơi như sau: 
+ SIMON SAYS
+ WHICH OF THE PICTURES IS IT ?
+ INTRODUCTIONS
+ RIGHT – LEFT
+ GUESSING
+ INFORMATION
Ví dụ về cách tiến hành một số trò chơi thông thường:
+ Trò chơi thứ nhất: Truyền tin
Lớp có 6 dãy bàn, giáo viên làm 6 phiếu trên mỗi phiếu ghi một câu. Sau đó trao phiếu cho 1 học sinh đầu dãy. Học sinh này có nhiệm vụ nói thầm rồi nói vào tai người kế bên điều mình đọc được. Cứ thế, người này nối tiếp người kia nói vào tai nhau cho đến người cuối dãy. Người cuối dãy có nhiệm vụ nói lớn câu hay đoạn mình nghe được, và học sinh đầu dãy sẽ xác định đúng hay không.
+ Trò chơi thứ hai: Tìm bạn giao tiếp
Giáo viên chuẩn bị một số câu hỏi và câu trả lời trên giấy, ghép câu trả lời với câu hỏi bằng cách cho chúng những con số: thí dụ câu hỏi 1 tương ứng với câu trả lời. Học sinh tự tìm câu trả lời bằng cách tìm ra bạn của mình tương ứng với câu trả phù hợp, cặp nào nhận ra nhau đầu tiên sẽ thắng.
+ Trò chơi thứ ba: Giúp bạn học tốt
Mỗi học sinh trong lớp sưu tầm hoặc tự đặt ra một câu (có thể có thông tin bị sai) mỗi thành viên của lớp sẽ lắng nghe bạn đọc câu của mình rồi tìm cách xác định câu đúng hay sai và sửa câu. Giáo viên nên bóc thăm học sinh có nhiệm vụ để mọi thành viên của trong lớp phải lắng nghe bạn đọc.
+ Trò chơi thứ tư: Đoán từ:
Tôi có hai đồ vật dấu trong hai chiếc túi. Tôi giơ chiếc túi thứ nhất:
Học sinh đoán: That is your stick.
Giáo viên: No. This is my UMBRELLA
Giáo viên giơ chiếc túi thứ hai
Học sinh đoán: That is your box.
Giáo viên: No. This is my MOBILEPHONE.
Trong trò chơi này sự khẳng định “Cái đó là cái gì?” là quan trọng nhất. Trọng âm rơi vào từ chỉ đồ vật ấy.
Bên cạnh đó có thể lồng ghép dạy một số bài hát Tiếng Anh cho giờ học thêm sinh động, ví dụ khi dạy bài AULD LANG SYNE (English 9 - Unit 8: Celebrations - page 68): giáo viên hát mẫu rồi dạy cho học sinh hát theo, sẽ tạo được hiệu quả cao đến bất ngờ. 
6.5. Đảm bảo chất lượng mẫu nghe:
Nếu các hoạt động nghe được tiến hành qua băng cassette, đài, ti vi v.v...thì những phương tiện đó phải luôn được bảo đảm ở tình trạng ổn định tốt, đảm bảo được chất lượng tiếng, tạo điều kiện cho học sinh nghe được mẫu chuẩn, không bị méo mó vì kĩ thuật thuần túy. Cần chuẩn bị máy tốt, băng rõ, và pin dự trữ khi mất điện.
Nếu giáo viên đọc cho học sinh nghe, cần đọc với tốc độ trung bình, không chậm
quá kể cả với đối tượng học sinh mới học ở giai đoạn đầu để tránh làm ảnh hưởng đến nội dung ngữ nghĩa của bài. 
7. Tiến hành các phương pháp đa chiều:
Nhiều giáo viên cho rằng dạy phần nghe hiểu (listening comprehension) là khó nhất và đa số học sinh cũng cho là học nghe khó nhất. Vậy dạy học sinh luyện nghe như thế nào cho tốt? Làm thế nào giúp học sinh có thể tiến bộ nhanh trong thời gian học ở trung học cơ sở? Hãy khuyến khích học sinh thử luyện nghe bằng một số phương pháp sau:
7.1. Xem nhiều chương trình truyền hình hoặc phim nói bằng Tiếng Anh/ có phụ đề Tiếng Anh là những cách tốt nhất để luyện nghe có kết quả. Nghe hoặc xem nhiều lần, trước khi đọc phụ đề. Sau đó, đọc lại phụ đề, chủ yếu kiểm tra những từ đã nghe hoặc đoán, hoặc những từ mà học sinh có thể phát âm lại nhưng không hiểu viết và nghĩa thế nào. Qua việc này, nhiều khi các em phát hiện rằng một từ các em rất quen thuộc mà từ xưa đến nay cứ nghĩ là phải nói một cách nào đó, thì thực ra cần phải nói khác hẳn và phát âm như thế thì mới mong nghe đúng và nói cho người khác hiểu. Sau đó, không nhìn phụ đề nữa mà nghe lại một hai lần nữa. Ví dụ: hai chữ tomb, bury, học sinh cứ đinh ninh là sẽ phát âm là 'tôm-b(ơ), bơri' - sau này nghe chữ 'tum, beri' thì chẳng hiểu gì cả - dù cho em ấy nghe rõ ràng là tum, beri, cho đến khi xem script thì em ấy sẽ hiểu rõ
Các hình ảnh đính kèm làm cho học sinh hiểu được ít nhiều nội dung bản tin, mà không cần phải dịch từng câu của những gì xướng ngôn viên nói. Học sinh sẽ yên tâm hơn, sau khi nghe 15 phút tin tức, tự tóm lược lại thì sẽ thấy rằng mình đã nắm bắt được phần chính yếu của nội dung bản tin. 
7.2. Luyện nghe qua các sách dùng chuyên luyện nghe có kèm băng cassette hoặc nghe tin tức qua các chương trình truyền thanh, truyền hình bằng Tiếng Anh như VTV News, Talk Viet Nam, BBC, CNN...
Nghe băng và viết ra giấy những gì đã nghe, sau đó hãy so sánh với phần lời thoại ở cuối sách hoặc đáp án do giáo viên cung cấp, cách này đươc cho là hiệu quả nhất dù rằng học sinh sẽ phải mất khá nhiều thời gian cho việc luyện tập theo phương pháp này.Ta có thể so sánh và thấy được những lỗi mà ta mắc phải.
Hoặc thu một bản tin, và nghe lại rồi chép ra nhiều chừng nào hay chừng nấy không tra cứu từ điển hay tìm hiểu nghĩa vội. Đoán nghĩa trong nội dung câu, và nhớ lại âm thanh của từ, hay cụm từ đó, sau này tự nó sẽ rõ nghĩa, nếu nghe đi nghe lại nhiều lần. 
Hoặc lấy script của những bài mình từng nghe, đọc lại và nhớ lại trong tưởng tượng lời đọc mà mình từng nghe nhiều lần.Sau đó xếp bản script và nghe lại để hiểu. Lần này tự nhiên mình sẽ nghe rõ từng tiếng và hiểu. Trường hợp không hiểu một từ hay cụm từ, thì gắng lặp lại nhiều lần đúng như mình đã nghe, sau đó lật lại script để so sánh. 
7.3. Học hay nghe các bài hát Tiếng Anh, và hát theo trong khi nghe.
Chọn một số bài hát mà mình thích, tìm lyrics của nó rồi vừa nghe vừa nhìn lyrics. Sau đó học thuộc lòng và hát song song với ca sĩ, và gắng phát âm cũng như giữ tốc độ và trường độ cho đúng. Khi thích cũng có thể tự hát cho mình nghe (nếu không có giọng tốt và hát sai giọng một tí cũng không sao, vì chủ yếu là tập phát âm, tốc độ, trường độ và âm điệu tiếng Anh).Và nói cho đúng giọng (qua hát) cũng là một cách giúp mình sau này nhạy tai hơn khi nghe, vì thường thường ngôn ngữ trong các bài hát khó nghe hơn những câu nói bình thường rất nhiều. Có thể gặp khó khăn khi nghe những cụm từ được đọc nối liền nhau, luyến láy, nghe sót một vài từ quan trọng nào đó hoặc hiểu nhầm một từ nào đó dẫn đến sai lệch nội dung 
Ví dụ: “I go to the copy shop” lại nghe nhầm là “I go to the coffee shop” vì âm của từ “copy” rất giống với “coffee”.
7.4 Hướng dẫn và cung cấp cho học sinh một số địa chỉ luyện nghe tiếng Anh:
+ Xem các kênh truyền hình theo lĩnh vực âm nhạc, tin tức, điện ảnh, giải trí...của những hãng truyền thông hàng đầu thế giới: CNN, BBC, NBC, ESPN....Học tiếng anh qua kênh Movie trailers, cartoon, chatshows, Entertainment TV...
+ Chương trình học nghe nói Anh ngữ sinh động của đài VOA: Voanews.com
specialenglish 
+ Nghe Anh Mỹ theo các chủ đề: Cnn.com/audio/radio 
+ Nghe Radio trực tuyến CNN: Bbc.co.uk 
+ Nghe Radio trực tuyến BBC: 
+ Luyện nghe các bản tin của VOA: Englishclub.com 
+ Tập thảo luận, trao đổi bằng tiếng Anh, nghe những người khác nói, luyện kỹ năng nói tiếng Anh: Chinswing.com
Luôn động viên học sinh rằng: nếu em cho là hiện nay mình chưa hiểu, và mình nghĩ rằng cố gắng nghe nhiều cũng vô ích, để mình học thêm đã, khi nào có nhiều từ vựng để hiểu rồi lúc đó sẽ tập nghe sau thì nghĩ như thế là hoàn toàn sai. Chính vì em chưa hiểu nên mới cần nghe nhiều hơn những người đã hiểu. Muốn biết bơi thì phải nhảy xuống nước, không thể lấy lý do rằng “vì mình không thể nổi” nên ở trên bờ học cho hết lý thuyết rồi mới nhảy xuống, và sẽ biết bơi! Chưa biết bơi mà xuống nước thì sẽ uống nước và ngộp thở đấy, nhưng phải thông qua uống nước và ngộp thở như thế thì mới hy vọng biết bơi. Muốn biết bơi, thì phải nhảy xuống nước, và nhảy khi chưa biết bơi. Chính vì chưa biết bơi nên mới cần nhảy xuống nước. Muốn biết nghe và hiểu tiếng Anh thì phải nghe tiếng Anh, nghe khi chưa hiểu gì cả! Và chính vì chưa hiểu gì nên cần phải nghe nhiều.
Chúng ta cần phải nghe một khoảng thời gian (nhanh hay chậm tùy theo mỗi người). Và vì thế, việc luyện nghe rất quan trọng: Hãy nghe bất cứ khi nào, bất cứ ở đâu. Chúng ta có thể nhớ hàng trăm câu trong đầu, nhưng nếu chúng ta không nghe được thì tất cả đều vô nghĩa, giống như một khách du lịch cầm quyển sách học tiếng, hỏi đường và không thể đến nơi được vì không thể hiểu người chỉ đường nói gì. Khi khả năng nghe hiểu tiếng Anh của chúng ta tiến bộ thì cách tự nhiên, chúng ta cũng sẽ thấy tự tin và tiến bộ trong khả năng nói.
8. Luôn áp dụng các thủ thuật đặt câu hỏi khi dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh:
Trong quá trình dạy học, câu hỏi luôn luôn được sử dụng như một công cụ phổ biến và gần như không thể thiếu trong mỗi giờ học.
Đối với một giờ dạy nghe tôi thường dùng nhiều loại câu hỏi khác nhau như: Yes-No questions; Alternative questions; Wh-questions; Multiple choice; True-False
Các dạng câu hỏi được trả lời bằng cách lấy trực tiếp các câu nghe được trong bài, 
hoặc bằng các hàm ý có trong bài thì thường dễ hơn nhưng với các câu đòi hỏi sự
suy luận, đánh giá để trả lời thì rất khó nên sự lựa chọn loại câu hỏi nào để học sinh nghe, đoán và trả lời được đòi hỏi giáo viên phải linh hoạt.
Trong những năm gần đây, việc dạy và học Tiếng Anh trong trường THCS đã có những chuyển biến theo những định hướng đổi mới phương pháp dạy học, song nhiều khi giáo viên còn lúng túng, chưa linh hoạt vận dụng đổi mới phương pháp, nhiều khi truyền thụ kiến thức còn một chiều, chưa thực sự phát huy được tính tích cực của học sinh. Giáo viên cần nghiên cứu làm thế nào đó để dạy cách nghe tốt cho học sinh để các em vận dụng trong thực tiễn.Và học sinh cũng có nhiệm vụ không kém phần khó khăn, đó là việc kiên trì học hỏi, chịu khó, chịu khổ để rèn luyện mình, đồng thời phải tìm cách khắc phục khó khăn, tìm ra phương pháp học phù hợp với mình nhằm đạt hiệu quả tối ưu.
III/KẾT QỦA ỨNG DỤNG
1. Kết quả. 
- Lớp học sinh động, không khí sôi nổi hơn trong các tiết luyện nghe.
- Kĩ năng nghe của học sinh đã được cải thiện rất nhiều. Khả năng tương tác trong giao tiếp được nâng lên rõ rệt.
- Đa số học sinh đã giải quyết được các dạng bài tập trong phần luyện nghe, các em tự tin hơn rất nhiều trong giao tiếp.
 	- Kết quả học tập của học sinh có nhiều tiến bộ, tỉ lệ học sinh khá giỏi tăng lên so với đầu năm.
2. Bài học kinh nghiệm
 Trên đây là toàn bộ những điều tôi đã học hỏi, quan sát, nghiên cứu được về vấn đề 
“ Rèn kỹ năng nghe cho học sinh lớp 9 ”
Học đã khó nhưng dạy còn khó hơn gấp bội. Vì vậy, theo tôi, muốn trở thành giáo viên dạy ngoại ngữ giỏi thì phải có nhận thức đúng đắn, luôn tìm tòi, sáng tạo, không ngừng bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ, học ở mọi nơi, mọi lúc, bằng mọi hình thức và khuyến khích học sinh học tập, lắng nghe ý kiến đóng góp của đồng nghiệp, gần gũi, thấu hiểu học sinh để rút ra kinh nghiệm và tìm ra phương pháp phù hợp cho mỗi bài dạy. Hơn thế, chính chúng ta phải tâm huyết với nghề, có lòng nhiệt tình trong công tác giảng dạy thì mới có thể đạt được kết quả như mong đợi.
Những nội dung mà tôi trình bày trên đây chỉ là sự tập hợp, đúc kết kinh nghiệm của bản thân, vì khả năng có hạn, phạm vi nghiên cứu hẹp, thời gian ngắn, tư liệu ít nên chắc chắn những gì tôi viết ra đây không thể tránh khỏi có những thiếu sót Song với mục đích nâng cao chất lượng giáo dục, tôi hy vọng đề tài nhỏ này có thể góp một phần nâng cao kỹ năng nghe cho học sinh. Rất mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp quí báu từ cấp trên cùng các bạn đồng nghiệp để tôi rút kinh nghiệm, hoàn chỉnh đề tài này và thực hiện tốt hơn cho lần sau.
2.1 Những người tham gia tổ chức áp dụng sáng kiến lần đầu: 
Nhóm giáo viên Tiếng Anh trường THCS Vũ Vinh 
2.2 Các thông tin cần được bảo mật : (Không có) 
2.3Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến
Về trình độ chuyên môn: Tốt nghiệp Cao đẳng sư phạm trở lên.
Về cơ sở vật chất: Bao gồm : CDs, CD player, projector.
2.4 Tài liệu kèm ( Không có)
2.5Cam kết không sao chép hoặc vi phạm bản quyền
	Tôi xin cam kết những nội dung trình bày trong sáng kiến là những suy nghĩ và việc làm của tôi và đã áp dụng vào trong thực tế giảng dạy tại trường THCS Vũ Vinh từ tháng 9 năm 2015 đến nay.
XÁC NHẬN CỦA CƠ QUAN ĐƠN VỊ ÁP DỤNG SÁNG KIẾN
Vũ Vinh, ngày 26 tháng 3 năm 2017
 TÁC GIẢ SÁNG KIẾN
Bùi Thị Mây
ĐÁNH GIÁ, NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG THI ĐUA NHÀ TRƯỜNG
............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
ĐÁNH GIÁ, NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG THI ĐUA CẤP TRÊN
............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................