Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp rèn kỹ năng nghe cho học sinh THCS

o cặp : E.g :What does Tan do in his free time ? He reads in his free time . Hoặc có thể chơi trò chơi "Lucky numbers”
1. Lucky number
2. Answer the question " What does Lien do in her free time ?”
3. Correct a mistake " Lan and Mai don't listen to music in their free time ”
4. Lucky number
5. Lucky number
6. Answer the question "Does Tan watch TV in his free time ?”
7. Answer the question " What do Minh and Nam do in their free time?”
8. Lucky number
9. Answer the question " What do you do in your free time ?”
Tuỳ theo từng tiết cụ thể mà giáo viên có thể sử dụng một trong những hoạt động trên
Tuỳ theo đặc điểm của từng bài giáo viên có thể tiến hành thực hiện quy trình 3 bước luyện nghe hiểu cho học sinh, đặc biệt là bước thứ nhất sao cho có thể giúp các em hình thành và phát triển hứng thú khả năng tập trung, biết sử dụng thông tin suy đoán điều sẽ nghe. Nhờ vậy học sinh sẽ chủ động và tự tin hơn khi nghe.
* Yêu cầu trong tiết dạy nghe cần:
+ Đảm bảo chất lượng mẫu nghe
+ Bằng đài có chất lượng tốt
+ Giáo viên đọc với tốc độ trung bình, phát âm chuẩn xác.
C. Kết hợp luyện nghe vào các nhóm kĩ thuật khác
1. Nhóm kỹ thuật luyện tập cơ sở
Đây là những thủ thuật có ý nghĩa tiền đề trong việc hình thành cho học sinh khả năng nghe tiếng Anh
1.1 Luyện nề nếp tập trung chú ý khi nghe
Cho học sinh nghe từ câu hay đoạn, bài và giáo viên gọi cá nhân học sinh lặp lại. Tập cho học sinh có ý thức và thói quen lắng nghe bạn. Một cách giúp học sinh tập trung chú ý nghe bạn nói đó là giáo viên thường xuyên đặt ra những câu hỏi yêu cầu học sinh phải sử dụng lại những thông tin từ điều bạn mình đã nói để trả lời:
Ví dụ: học sinh A nói: "My house is in the countryside it is not big but very nice”. Sau khi bạn A nói xong, tôi gọi bất kì bạn nào trả lời câu hỏi: Where does A live? How is his house?
Mỗi tuần một lần cho học sinh chơi một trò chơi tập trung nghe
Trò chơi thứ nhất: Truyền tin
Lớp có 12 dãy bàn, giáo viên làm 12 phiếu trên mỗi phiếu ghi một câu. Sau đó trao phiếu cho 1 học sinh đầu dãy. Học sinh này có nhiệm vụ nói thầm rồi nói vào tai người kế bên điều mình đọc được. Cứ thế, người này nối tiếp người kia nói vào tai nhau cho đến người cuối dãy. Người cuối dãy có nhiệm vụ nói lớn câu hay đoạn mình nghe được, và học sinh đầu dãy sẽ xác định đúng hay không.
Trò chơi thứ hai: Tìm bạn giao tiếp
Giáo viên chuẩn bị một số câu hỏi và câu trả lời trên giấy, ghép câu trả lời với câu hỏi bằng cách cho chúng những con số: thí dụ câu hỏi 1 tương ứng với câu trả lời 5. Học sinh tự tìm câu trả lời bằng cách tìm ra bạn của mình tương ứng với câu trả phù hợp, cặp nào nhận ra nhau đầu tiên sẽ thắng.
Trò chơi thứ ba: Giúp bạn học tốt
Mỗi học sinh trong lớp sưu tầm hoặc tự đặt ra một câu (có thể có thông tin bị sai) mỗi thành viên của lớp sẽ lắng nghe bạn đọc câu của mình rồi tìm cách xác định câu đúng hay sai và sửa câu. Giáo viên nên bóc thăm học sinh có nhiệm vụ để mọi thành viên của trong lớp phải lắng nghe bạn đọc.
Trò chơi thứ tư: Thi nghe chuyện trả lời nhanh "Ai ở đâu? Ai làm gì?
Ví dụ: Giáo viên giới thiệu: This person is very famous in Viet Nam. He was born in 1890 in Kim Lien Nghe An and died in 1969. "Who is he?”
1.2 Luyện nghe trọng âm của từ và trọng âm của câu.
Người Anh khi nghe một từ có nhiều âm tiết họ chỉ nghe trọng âm của từ đó. Ví dụ: với từ Sensible; Sén-si-ble thì họ nghe chủ yếu trọng âm "sen” chứ không nghe cả 3 âm tiết. Khi nghe một từ nhiều âm tiết, ta nên luyện tập nghe trọng âm của từ đó
Khi nghe một câu, chú ý nghe những trọng âm trong câu rồi phối hợp các trọng âm ấy lại mà đoán nghĩa của toàn câu.
Ví dụ khi nghe câu: Mai bought the material and made the dress for me
Chú ý nghe trọng âm của các từ (từ in đậm) rồi đoán ý nghĩa của câu nói ấy. Như vậy với kỹ thuật này tôi luyện cho học sinh vừa nghe vừa đoán nghĩa bằng cách nắm bắt trọn g âm. Việc luyện nghe trọng âm từ hay câu cần được thực hiện không chỉ trong các bài tập nghe mà trong nhiều khâu hoạt động khác nhau của dạy học tiếng Anh: luyện đọc từ mới; giới thiệu cấu trúc ngữ pháp mới;hoặc thực hiện hoạt động Before you read, listen and read hoặc read ở mỗi đơn vị bài học.
1.3 Luyện nghe và nhận diện các cặp âm dễ lẫn, các âm khó phát âm chuẩn và cách nối âm trong lúc nói của người bản xứ
Trên thực tế, nhiều học sinh tiếp nhận một giọng nói tiếng Anh thường không chuẩn hoặc chứa nhiều âm không thực giống với cách phát âm của người bản xứ. Đây cũng là một trở ngại đối với học sinh khi nghe người bản xứ nói. Như vậy cần rèn luyện cho học sinh có ý thức nhận diện ra các âm khó phát âm chuẩn, hay các âm dễ lẫn cũng như cách nối âm trong lúc nói của người bản xứ.Việc luyện nghe này cần được thực hiện lồng ghép và thường xuyên trong lúc luyện đọc từ mới, giới thiệu các cấu trúc ngữ pháp mới, hoặc thực hiện hoạt động Listen and read or read ở mỗi đơn vị bài học. Ngoài ra giáo viên có thể thực hiện một số trò chơi để giúp các em vừa thư giản, vừa củng cố kĩ năng nhận diện âm và cách nối âm cụ thể gần gủi hơn với âm bản xứ
2. Nhóm kỹ thuật luyện tập trọng tâm
Đây là những biện pháp giúp học sinh luyện tập các kỹ năng nghe hiểu một bài hội thoại hay một bài đọc trong sách giáo khoa. Có hai biện pháp chính:
2.1 Kết hợp phần Listen and read or read:
Giáo viên tạo thêm cơ hội luyện nghe cho học sinh bằng cách tận dụng khai thác ngữ liệu trong các phần này và thiết kế nhiều hình thức bài tập luyện nghe. Phần listen and read là một bài hội thoại nhằm giới thiệu nội dung chủ điểm và từ vựng, cấu trúc ngữ pháp mới. Mặc dù giới thiệu ngữ liệu mới, phần listen and read bao giờ cũng bao hàm những ngữ liệu mà học sinh đã học. Vì vậy có thể khai thác phần nào đó trong khâu này để luyện kỹ năng nghe.
- Cách thức tiến hành:
Trước khi cho học sinh nghe yêu cầu học sinh không dùng sách giáo khoa
Giáo viên tạo tình huống , ngữ cảnh bằng cách sử dụng hoặc môi trường vật chất xung quanh, hoặc những tình huống thật trên lớp, hoặc thực tế đời sống gia đình, bạn bè của học sinh, hoặc các chuyện có thật, các hiện tượng thực tế, phổ biến hoặc bản đồ, bản tin trên báo chí. Ngoài ra giáo viên có thể lập tình huống và ngữ cảnh với sự hổ trợ của giáo cụ trực quan và ngữ liệu học sinh đã học có liên quan đến nội dung bài sẽ nghe. Bước này nhằm giúp học sinh hứng thú và nhận ra hướng chủ đề của bài nghe : Ví dụ: Unit 2: Lesson 1. Listen and read
Set the scence:
"Hoa and Nga are talking on the phone. They are talking about going to see a movie” Listen to the dialogue and answer the following questions.
1. Who made the call?
2. Who arranged the meeting place?
Yêu cầu học sinh nghe và trả lời câu hỏi. Tổ chức cho học sinh thi đua và tuyên dương kết quả học sinh đạt được theo nhóm/ tổ. Cho học sinh mở sách rồi nghe đọc lại bài hội thoại chú ý phát hiện từ vựng mới cũng như cấu trúc mới và trọng âm của nó
2.2. Tổ chức cho học sinh luyện nghe một cách chủ động và sáng tạo các bài tập listen trong sách giáo khoa
Các bài nghe ở lớp 6, 7 hầu hết có tranh kèm theo. Đến lớp 8,9 lượng tranh giảm dần và có nhiều bài không có tranh. Tuỳ theo đặc điểm của từng bài, giáo viên có thể tiến hành thực hiện quy trình ba bước luyện nghe hiểu cho học sinh, đặc biệt là bước thứ nhất sao cho có thể giúp các em hình thành và phát triển hứng thú, khả năng tập trung vào những trọng tâm cần nghe và biết sử dụng các thông tin từ chính các câu hỏi hay tranh ảnh, biểu đồ trong bài tập nghe để làm chổ dựa mà suy đoán ra điều đang nghe. Nhờ vậy học sinh chủ động và tự tin hơn khi nghe .
3. Nhóm kỹ thuật luyện tập mở rộng
Cung cấp thêm một số bài luyện tập mở rộng bằng cách chọn một số ngữ liệu cùng trình độ từ các tài liệu như: Language in focus, new interchange làm bài kiểm tra ngắn hàng tuần, hàng tháng, sửa bài và đánh giá ngay tại lớp. Kết quả của các bài này cần cho học sinh lưu vào bìa lưu trữ kết quả học tập của mình theo thứ tự thời gian để giúp học sinh dễ dàng nhận ra sự tiến bộ của bản thân, cũng như để giáo viên trao đổi với phụ huynh về việc học của con em họ.
Ví dụ: Kiểm tra 15 phút- kiểm tra kĩ năng nghe
Listen. You are going to listen to Hoa talking about her pen pal, Peter. Listen carefully and give short answers.
Example:
Who is Peter? Hoa’s pen pal.
1. How old is he?
2. How long has he lived in London?
3. What does he like doing in his free time?
4. What is he going to do next summer?
5. Is he going to visit Hanoi next summer?
Peter is my pen pal. He is fifteen years old. He lives in a house in London. He has lived there for ten years. He is an excellent student. He always works hard at school and gets good marks. He loves learning Vietnamese in his free time. He often practices writing letters in Vietnamese. Sometimes helps me to correct my writing, and I help him to correct his spelling mistakes. Next summer, he is going to visit Ho Chi Minh City with his family. I’m expecting to see him.
Trong quá trình giảng dạy tôi luôn tạo cơ hội để giúp các em luyện nghe và yêu cầu các em cần tăng cường nghe tiếng Anh nhiều (qua TV, đài, băng) đặc biệt là nghe người bản xứ nói.
D. Kiểm tra kết quả
Qua thực tế các tiết dạy thăm dò ý kiến của học sinh và so sánh chất lượng của các khối lớp. Trong quá trình dạy tôi nhận thấy các em không còn phải lo sợ khi đến tiết học nghe, các em hứng thú hăng say luyện tập và kết quả tiếp thu bài của học sinh tốt hơn .
a. Kết quả đạt được: qua đợt kiểm tra học kì một năm học 2009-2010
Số
TT
Khối
Tổng số
Giỏi
Khá
TB
Yếu
Kém
Trên TB
Ghi chú
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
1
6
281
50
17,8
75
26,7
125
44,4
21
7,5
10
3,6
250
88,9

2
7
263
60
22,8
80
30,4
115
43,7
5
1,9
3
1,2
255
96,9

3
8
281
45
16,0
50
17,8
153
54,4
25
8,9
8
2,9
248
88,2

4
9
264
55
20,8
65
24,6
134
50,8
7
2,7
3
1,1
254
96,2


+
1089
210
19,2
270
24,8
527
48,4
58
5,4
24
2,2
1007
92,4

b. So sánh
So với kết quả khảo sát đầu năm tôi thấy
Chất lượng tốt, khá tăng lên: 23,7 %
Số học sinh yếu kém giảm: 39,4 %
Hầu hết các em đều làm tốt phần nghe trong bài kiểm tra định kỳ
E .Bài học kinh nghiệm
Giáo viên cần phát hiện ra nhưng thiếu sót cơ bản của học sinh để có hướng khắc phục
Quan tâm nhiều đến học sinh yếu kém giúp chúng quen dần với ngôn ngữ này và sử dụng trong cuộc sống
Giáo viên cần biết lựa chọn các thủ thuật phù hợp với từng đối tượng học sinh. Tạo mọi điều kiện gây hứng thú cho học sinh học bộ môn này nói chung rèn luyện kĩ năng nghe nói riêng
Trong các tiết dạy giáo viên cần tận dụng thời gian hướng dẫn cụ thể để học sinh hoạt động
Cần nghiên cứu các hạn chế trong việc giảng dạy: thời gian, sĩ số lớp, đồ dùng dạy học các yếu tố vật chất như diện tích lớp học, giáo cụ trực quan
Giáo viên cần khuyến khích động viên các em luyện tập thêm nhiều kĩ năng nghe. Đặc biệt là nghe người bản xứ đọc.
F. Một vài lời khuyên giúp các em học sinh phá triên hỹ năng nghe tốt hơn
1. Tích cực xem truyền hình, video, nghe đài, đọc báo chí tiếng Anh hoặc nói chuyện với người bản ngữ bất cứ khi nào bạn có cơ hội
2. Sử dụng tiếng Anh ở nhiều nơi chứ không phải chỉ trong lớp học.
3. Chơi trò chơi và tập các bài hát tiếng Anh.
4. Khi nói chuyện bằng tiếng Anh, cố gắng diễn đạt bằng mọi cách có thể được kể cả dùng điệu bộ.
5. Nên hỏi lại hoặc đề nghị người nói nhắc lại nếu chưa hiểu rõ nghĩa.
6. Đừng bao giờ sợ mắc lỗi khi nói và viết tiếng Anh
7. Áp dụng từ và cấu trúc mới học được trong nhiều tình huống khác nhau.
8. Đọc các bài viết khác nhau về cùng một chủ điểm. Tập nói và viết theo các chủ điểm đó.
9. Cố gắng đoán nghĩa của từ, câu bằng cách căn cứ nội dung bài đọc, bài nghe hoặc tình huống giao tiếp (không nên quá phụ thuộc vào từ điển).
10. So sánh để hiểu được sự khác nhau giữa tiếng Anh và tiếng Việt.
11. Tự chữa lỗi trước khi được bạn hoặc thầy chữa.
12. Học theo nhóm hoặc theo cặp là tốt nhất.
13. Học thuộc các quy tắc ngữ pháp, từ mới hay các đoạn hội thoại mẫu.
14. Nghe băng và tập viết chính tả thường xuyên.
15. Thử áp dụng các phương pháp trên trong khoảng 2 - 3 tháng, bạn sẽ biết ngay kết quả học tập của mình.
Phần III: Kết luận
1. Khái quát các kết luận cục bộ để tìm câu trả lời đề tài:
Học là một công việc lâu dài vất vả, khó nhọc đối với học sinh. Do vậy giáo viên ngoài nhiệm vụ truyền đạt kiến thức còn phải tìm cách làm cho giờ học có hiệu quả, thu hút sự tập trung của các em. Hướng dẫn cho các em phương pháp học tập là rất quan trọng, đặc biệt cần khuyến khích các em sử dụng tiếng Anh trong cuộc sống. Học ngoại ngữ mà không thực hành giao tiếp thì ngày một phai mờ một ngôn ngữ mình đang học. Vì vậy tôi đưa ra một số ý kiến nhỏ trên nhằm giúp bản thân tìm ra được một phương pháp giảng dạy một tiết nghe đạt hiệu quả, giúp học sinh học tập đạt chất lượng cao.
2. Lợi ích và khả năng vận dụng
Tóm lại, phương pháp rèn kỹ năng nghe cho học sinh THCS , theo tôi là một phương pháp tích cực, tối ưu và hiệu quả trông thấy đối với học sinh . Bởi lẽ, phương pháp này đã được kiểm chứng qua thực tế giảng dạy và được các thành viên trong tổ chuyên môn phân tích, đánh giá, nhất trí cao.
Có thể nói, bản lĩnh nghề nghiệp vững vàng và sự hết lòng vì trách nhiệm người Thầy là chìa khóa thành công mở ra tầm nhìn mới cho tất cả các em học sinh thân yêu. . Chính vì thế các em học sinh thích thú , ham học ngoại ngữ , cảm thấy thoải mái , tự tin , không còn áp lực , lo sợ hay rụt rè nữa
2.1 Đề xuất và kiến nghị
Trong thời đại mở cửa hội nhập cùng thế giới với muôn vàn cơ hội cũng như không ít những khó khăn thách thức, chính thế hệ trẻ là những người tiên phong gắn kết Việt Nam với bè bạn quốc tế, vì thế hơn ai hết chính họ là những người cần phải ra sức học tập nhiều hơn nữa, cống hiến hết sức mình vì một đất nước giàu mạnh, thịnh vượng, ... và sánh vai cùng các cường quốc năm châu. Và như vậy, con đường để đưa họ đến thành công phải chăng là học tiếng Anh thật giỏi! Với ý nghĩa đó, tôi mạnh dạn đề xuất một số kiến nghị như sau:
a. Tạo cho các em một số sân chơi, câu lạc bộ nói tiếng Anh tại trường. Bằng cách, tổ chuyên môn ngoại ngữ trong nhà trường có trách nhiệm phụ trách và phối kết hợp với các tổ chức đoàn thể khác trong trường như: Đoàn thanh niên - Đội thiếu niên ... lên kế hoạch thực hiện hàng tuần hoặc hàng tháng và khuyến khích các em học sinh yếu cùng tham gia.
b. Đối với giáo viên, ngoài việc giảng dạy ở lớp cần phải tăng cường tham gia thăm lớp, dự giờ các đồng nghiệp. Thường xuyên tổ chức thao giảng các chuyên đề phù hợp với tình hình thực tế của trường, lớp. Phải có sự đánh giá, góp ý rút kinh nghiệm thẳng thắn, chân thành và chính xác về những ưu, khuyết điểm sau tiết dạy.
c. Đối với Lãnh đạo trường, ngoài việc lãnh đạo toàn diện công tác nhà trường, cần quan tâm sâu sắc hơn nữa đến việc giảng dạy của đội ngũ giáo viên; khuyến khích giáo viên tự làm, sử dụng có hiệu quả và bảo quản tốt đồ dùng dạy học; luôn kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở và động viên tất cả các thành viên trong Hội đồng nhà trường cùng nhau làm tốt sự nghiệp trồng người.
Trên đây là một số kinh nghiệm chủ quan tôi đúc kết được trong quá trình giảng dạy. Rất mong nhận được sự quan tâm, chia sẻ và góp ý chân thành của quý đồng nghiệp .
Xin trân trọng cảm ơn!