Sáng kiến kinh nghiệm Mệnh đề quan hệ và Đại Từ quan hệ trong Tiếng Anh tại Trường THCS Khai Quang

liền sau một danh từ hay một đại từ để thay thế cho danh từ hay đại từ đó. Nó có thể thực hiện chức năng chủ ngữ hay tân ngữ cho động từ trong mệnh đề theo sau. Mệnh đề này làm công việc của một tính từ nên gọi là mệnh đề phụ tính ngữ (adjective clauses) hay còn gọi là mệnh đề quan hệ (relative clauses).
- Đại từ quan hệ còn là một từ nối mệnh đề chính với mệnh đề phụ để tạo thành một câu phức (Complex sentence).
Eg:
(i) He has bought an English book which is very expensive.
(Anh ta đã mua một cuốn sách Tiếng Anh rất đắt)
Trong ví dụ trên:
+ “He has bought an English book” (Main clause - mệnh đề chính).
+ “which” (Relative pronoun - đại từ quan hệ )
+ “an English book” (Antecedent - tiền vị ngữ)
+ “which is very expensive” (Adjective clause - mệnh đề tính ngữ)
(ii) The man who wrote this book is a famous writer.
Trong ví dụ trên:
+ “The man is a famous writer” (Main clause - mệnh đề chính).
+ “who” (Relative pronoun - đại từ quan hệ)
+ “The man” (Antecedent - tiền vị ngữ)
+ “who wrote this book” (Adjective clause - mệnh đề tính ngữ)
Đại từ quan hệ có các hình thức sau:
Antecedent
Sụbject
Object
Possessive case
People
who, that
who, whom, that
whose
Thing
which, that
which, that
of which
2. Cách dùng (usage):
a) Who (người mà): - Là đại từ quan hệ dùng để thay thế cho danh từ hoặc đại từ chỉ người. Nó có thể dùng làm chủ ngữ hoặc tân ngữ cho động từ trong mệnh đề quan hệ.
- Who: Thay thế cho các đại từ nhân xưng (I, he, she, you, we, they và các danh từ làm chủ ngữ trong câu).
Eg: + This is the man who teaches me English.
(Đây là người dạy tôi môn Tiếng Anh)
+ The woman who wrote this book is a famous writer.
(Người phụ nữ viết cuốn sách này là một nhà văn nổi tiếng)
b) Whom: 
- Whom: Thay thế cho các đại từ hoặc danh từ làm tân ngữ cho động từ trong câu 
(me, him, her, you, us, them và các danh từ làm tân ngữ trong câu ).
Eg: + She is the girl whom I met yesterday.
(Cô ấy là người tôi gặp hôm qua)
+ The man whom I spoke to is very happy.
(Người đàn ông mà tôi đã nói chuyện có vẻ rất vui)
Chú ý: - Ta có thể thay thế đại từ quan hệ “whom” bằng đại từ quan hệ “who” hoặc “that” ( nếu không có giới từ đứng trước “whom” ) và đại từ quan hệ “whom” cũng có thể bỏ đi được ( nếu không có giới từ đứng trước ).
Eg: + The man whom ( who, that) I spoke to is very happy.
Ta có thể viết : + The man to whom I spoke is very happy.
	 + The man I spoke to is very happy.
c) Whose (Của người đó):
- Whose: Chỉ quyền sở hữu.
- Whose: Dùng để thay thế cho các tính từ sở hữu (my, your, his, her, our, their và các danh từ chủ sở hữu trong sở hữu cách).
Eg: + He met the girl whose eyes were blue.
(Anh ta đã gặp một cô gái mắt xanh)
+ The men whose houses were damaged will compensated.
(Những người mà nhà cửa bị thiệt hại sẽ được đền bù)
d) Which (Cái mà, vật mà, điều mà...)
- Là đại từ quan hệ thay thế cho danh từ chỉ đồ vật, con vật, sự kiện...... “which” có thể làm chủ ngữ hay tân ngữ cho động từ trong mệnh đề quan hệ.
* Which (làm chủ ngữ)
Eg: + The book which is on the table is mine.
(Cuốn sách ở trên bàn là của tôi)
+ Can you see the horse which won the match?
(Bạn có nhìn thấy con ngựa thắng cuộc không)
* Which (làm tân ngữ)
Eg: + The film which we saw last night wasn't very good.
(Bộ phim mà chúng tôi xem tối hôm qua không hay lắm)
+ This is the book which I bought last year.
(Đây là cuốn sách tôi mua năm ngoái)
e) Of which (của nó, của vật đó)
 - Để diễn tả sở hữu của vật ta dùng “of which”.
Eg: + The book of which the cover is blue is mine.
(Cuốn sách có bìa màu xanh là của tôi)
Thông thường ta viết: 
The book with the blue cover is mine.
+ The house of which the windows are broken is hers.
 (Ngôi nhà có cửa sổ bị vỡ là nhà của cô ta)
Thông thường ta viết: 
The house with the broken windows is hers.
f) That: 
* That: Là đại từ quan hệ có thể thay thế cho đại từ quan hệ “who, whom, which” trong những mệnh đề giới hạn (restrictive clauses).
(Mệnh đề giới hạn là mệnh đề cần thiết cho ý nghĩa của cả câu. Nếu không có nó thì câu không đầy đủ ý nghĩa). 
Eg: + The book which (that) you lent me was very interesting.
 (Cuốn sách mà bạn cho mình mượn rất hay)
+ The woman who (that) wrote this book is a famous writer.
 (Người phụ nữ viết cuốn sách này là một nhà văn nổi tiếng)
+ The girl whom (that) you met at the door is my sister.
(Cô gái mà bạn gặp ở chỗ cửa là em của tôi)
- Không dùng“that” trong mệnh đề không giới hạn (non- restrictive clauses).
(Mệnh đề không giới hạn là mệnh đề không cần thiết cho ý nghĩa cuả cả câu, nó chỉ cung cấp thêm thông tin cho danh từ đã xác định. Nếu lược bỏ nó đi cũng không làm ảnh hưởng tới ý nghĩa của cả câu. Mệnh đề này được tách khỏi mệnh đề chính bằng một hoặc hai dấu phảy. Mệnh đề không giới hạn thường đi sau những danh từ riêng hoặc những danh từ đã được bổ nghĩa bởi những yếu tố khác).
Eg: + David, who is my friend, is coming.
(David bạn tôi đang tới)
+ Hemingway, who was an American writer, was born in 1899 and died in 1961.
(Hemingway, một nhà văn Mỹ, sinh năm 1899 và mất năm 1961)
+ My sister, whom you met yesterday, wants to speak to you.
(Chị tôi, người mà bạn gặp hôm qua, muốn nói chuyện với bạn)
 * That: còn được dùng trong cấu trúc nhấn mạnh " It is /was..........that.........." 
(chính ................mà..... ......).
Eg: + It is the book that helps me a lot.
(Chính cuốn sách này đã giúp tôi rất nhiều)
+ It was he that killed the lion.
(Chính hắn ta đã giết con sư tử)
g) Trạng từ quan hệ: 
* Where (nơi mà):
Where: Là trạng từ quan hệ thay thế cho từ hoặc nhóm từ chỉ nơi chốn.
Eg: + This is the house where Shakespeare was born.
(Đây là ngôi nhà nơi Shakespeare sinh ra)
+ This is the school where my father used to teach.
(Đây là ngôi trường nơi cha tôi đã từng dạy)
* When (Khi mà):
When: là trạng từ quan hệ thay thế cho từ hoặc nhóm từ chỉ thời gian.
Eg: + May Day is a day when the workers show their solidarity.
(Ngày 1/5 là ngày mà những người công nhân thể hiện tình đoàn kết)
+ New Year’s Day is a day when family members gather.
 (Ngày đầu xuân là ngày mà mọi người trong gia đình đoàn tụ)
B. PHƯƠNG PHÁP:
* Để giờ dạy đạt kết quả cao tôi đã sử dụng một số phương pháp sau:
- Giới thiệu ngữ liệu mới (Presentation /setting up contexts/situations).
- Khuyến khích học sinh tự nhận biết cấu trúc mới, từ mới.
- Thực hành sử dụng ngôn ngữ.
+ Thực hành máy móc.
+ Thực hành có hướng dẫn.
- Tổ chức luyện tập trên lớp: cả lớp, cá nhân, theo nhóm.
- Kiểm tra mức độ hiểu bài của học sinh thông qua giải bài tập, chơi trò chơi.
- Dạy học luôn luôn lấy học sinh làm trung tâm, thầy giáo là người hướng dẫn tổ chức.
- Khai thác tốt các dụng cụ trực quan, hình vẽ, tranh vẽ......
* Năm học 2011-2012, tôi đã được nhà trường phân công giảng dạy khối lớp 9 trong đó 9B , 9C là hai lớp có tỉ lệ học sinh yếu tương đối cao.
 * Kết quả trước khi áp dụng sáng kiến: 
TS học sinh
Giỏi
%
Khá
 %
TB
%
Yếu
% 
97
7
7,2
8 
8,2 
40
41
42
43,6
- Dựa vào kết quả trên tôi đã phân học sinh ra các đối tượng: Học sinh có học lực khá và học lực trung bình để từ đó đề ra một số phương pháp giảng dạy cho phù hợp với các đối tượng.
- Đối với mỗi loại học sinh tôi đều có các dạng bài tập phù hợp để kích thích hứng thú học tập của các em, từ đó các em học tập tốt hơn và yêu thích môn Tiếng Anh hơn.
- Các dạng bài tập về phần sử dụng các đại từ quan hệ và mệnh đề tính ngữ được chia ra làm 3 loại như sau:
* Bài tập về kết hợp câu:
Để học sinh nắm bắt được cấu trúc ngữ pháp mới và kết hợp các câu đơn thành một câu phức một cách thành thạo tôi đã phân chia thành các bước nhỏ sau:
+ Bước 1: Xác định mệnh đề chính, mệnh đề phụ.
+ Bước 2: Xác định danh từ chính ở mệnh đề chính (tiền vị ngữ).
+ Bước 3: Xác định từ trùng với danh từ chính (ở mệnh đề phụ).
+ Bước 4: Thay thế từ trùng bằng một đaị từ quan hệ thích hợp và viết ngay sau danh từ chính.
+ Bước 5: Hoàn chỉnh câu.
Eg: Kết hợp các câu sau (Combine these sentences)
a. This is my pen. The pen is lying on the table.
+ “This is my pen” (Mệnh đề chính; “my pen”: danh từ chính hay tiền vị ngữ).
+ “The pen is lying on the table” (Mệnh đề phụ).
 The pen which is lying on the table is mine.
b. The girl is very pretty. She lives opposite my house.
+ “The girl is very pretty” (Mệnh đề chính; “The girl”: danh từ chính hay tiền vị ngữ).
+ “She lives opposite my house” (Mệnh đề phụ).
The girl who lives opposite my house is very pretty.
c. The man is a good teacher. You met him at the door.
The man whom you met at the door is a good teacher.
d. We saw the people. Their car had broken down.
We saw the people whose car had broken down.
e. This is the pupil. I borrowed his book.
This is the pupil whose book I borrowed.
* Bài tập về điền đại từ quan hệ thích hợp vài chỗ trống:
- Bước 1: Xác định danh từ (chỉ người, vật, đồvật......)
- Bước 2: Xác định đại từ quan hệ thay thế danh từ để điền vào chỗ trống.
Eg:	(i) This is the man...........teaches us English.	 who	 
	(ii) The woman...........keeps this library is Mrs Thu.	 who
	(iii) The man............daughter I always go to school with is a good doctor.	 whose
	(iv) This is the school..............my father used to teach.	 where
	(v) The house..............she bought last year is very nice.	 which / that
* Bài tập dùng mệnh đề tính ngữ để viết thành một câu hoàn chỉnh:
 	 - Bước 1: Xác định danh từ.
 	 - Bước 2: Xác định đại từ quan hệ.
 	 - Bước 3: Hoàn thành câu.
Eg: (i) The house...................................................................................
 (ii) Where is the lady......................................................................?
 (iii)The woman whose....................................................................
* Bài tập chọn đáp án đúng để hoàn thành câu:
Eg:	(i) This is the man (who/whom/which) teaches us English.
	(ii) The woman (whom/whose/who) keeps this library is Mrs. Thu.
	(iii) This is the school (which/where/who) my father used to teach.
C. KẾT QUẢ THỰC HIỆN:
Sau khi áp dụng các phương pháp giảng dạy trên cùng với sự nỗ lực phấn đấu học tập của các em học sinh thì đã đạt dược kết quả tiến bộ rất nhiêù so với trước khi áp dụng sáng kiến, cụ thể là:
* Kết quả sau khi áp dụng sáng kiến đạt được như sau:
TS học sinh
Giỏi
%
Khá
 %
TB
%
Yếu
% 
97
15 
 15,5
20 
 20,6
55
56,7
7
7,2

PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
 Qua việc áp dụng một số sáng kiến kinh nghiệm nhỏ trong việc giảng dạy phần “Cách dùng các đại từ quan hệ và mệnh đề quan hệ”. Tôi nhận thấy: Giáo viên đóng vai trò rất quan trọng trong việc học tập của học sinh. Giáo viên phải biết phân loại đối tượng học sinh để từ đó có biện pháp giúp đỡ các em. Giáo viên không nên áp dụng dập khuôn theo sách vở mà phải bằng thực tế cụ thể của từng lớp, từng đối tượng học sinh, điều kiện của lớp, của trường, hoàn cảnh của học sinh để từ đó đề ra các phương pháp giáo dục và giảng dạy cho phù hợp. 
Ngoài ra, giáo viên phải biết khơi dậy tính ham học, chủ động, tích cực nghiên cứu tìm tòi sáng tạo của học sinh, từ đó các em có hứng thú học bộ môn mình dạy hơn. Luôn luôn đánh giá chính xác kết quả học tập của các em để các em có hướng phấn đấu. Phối kết hợp với các đoàn thể, giáo viên chủ nhiệm lớp và gia đình học sinh để có những phương pháp giảng dạy và giáo dục các em tốt hơn. Giáo viên phải thương yêu và tận tình giúp đỡ các em.
Trên đây chỉ là một vài ý kiến nhỏ của tôi về đề tài “ Mệnh đề quan hệ và đại từ quan hệ trong Tiếng Anh” (The relative pronouns and clauses).Tôi rất mong nhận được sự đóng góp và cộng tác của các đồng nghiệp để việc giảng dạy Tiếng Anh của chúng ta sẽ đạt được những kết quả như chúng ta mong muốn.
Khai Quang, Ngày 15 tháng 4 năm 2013
 Người viết
 Dương Thị Thu Trang
PHẦN IV: TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. A Practical English Grammar.	- A.J. Thomson.
	- A.V. Martinet.
2. Longman English Grammar.	- L.G. Alexander.
3. Giúp ôn luyện Tiếng Anh 12.	- Phan Hữu Lễ.
	- Nguyễn Mạnh Bùi Nghĩa.
4. Văn Phạm Tiếng Anh thực hành	- Trần Văn Điền.
ĐÁNH GIÁ CHUYÊN ĐỀ CỦA HĐKH
A. ĐÁNH GIÁ CỦA HĐKH TRƯỜNG THCS KHAI QUANG
* Ý kiến nhận xét:
.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 
a. Chấm điểm:
Phần 1:
Phần 2:.
Phần 3:.
*Tổng điểm : 
Xếp loại: ..
Đạt loại 
Khai Quang, Ngày  tháng .. năm 2013
 	CT- HĐKH
B. ĐÁNH GIÁ NHẬN XÉT CỦA HĐKH - PHÒNG GD&ĐT THÀNH PHỐ VĨNH YÊN
** Ý kiến nhận xét :
............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 
a. Chấm điểm: 
Phần 1:
Phần 2:.
Phần 3:.
*Tổng điểm: 
Xếp loại: ..
Đạt loại 
Vĩnh Yên, Ngày ....... tháng ....... năm 2013
 	CT- HĐKH